Λιαντίνα Λακωνίας

Η θέα από το σπίτι του Λιαντίνη

Είναι πολύ δύσκολο να προσπαθήσεις να γράψεις κάτι που σχετίζεται με το φαινόμενο Λιαντίνης ή Δημήτρης Νικολακάκος από τη Λιαντίνα Λακωνίας. Ένα χωριό που φτιάχτηκε από Σουλιώτες όπως λένε οι ίδιοι οι κάτοικοί του. Και από αυτό ακριβώς το σημείο θα ξεκινήσω και εγώ το παρόν κείμενο, χωρίς να ασχοληθώ με ότι μπορεί να βρει κάποιος ψάχνοντας στο google σχετικό.

Άφιξη στη Λιαντίνα
Επίσκεψη στη Λιαντίνα λοιπόν. Εκεί σε έναν από τους έρημους δρόμους του χωριού παρκάραμε και ήταν ένας κύριος και χαιρετηθήκαμε και του είπα ήρθαμε για το Λιαντίνη και αυτός χαμογέλασε. Μου λέει εγώ είμαι θείος του, όλα τα σπίτια είναι της οικογένειας (Νικολακάκου)- Νικολακάκος γεννήθηκε - το ξέρω (σιγά μην έχανα) του λέω, μου λέει έγινε ψιλο χαμός στο χωριό όταν αποφάσισε να αλλάξει το όνομά του μου λέει και μας μάζεψε και μας είπε ότι "το κάνω για το χωριό" αλλά τότε δεν κατάλαβε κανείς τίποτα συνέχισε. Και εδώ κολλάει το πρώτο ερώτημα:

στον Ταύγετο

Τι ήθελε να πει ο Λιαντίνης λοιπόν όχι με το έργο του (άλλη ιστορία αυτό) αλλά με τον (ανεξήγητο) θάνατό του;

έπινε και λίγο -
τη ζούσε τη ζωή του

Τρελό ερώτημα. Η ιστορία ξεκινά ίσως με την αλλαγή του ονόματός του. Να κάνει γνωστό το χωριό του, κάτι το οποίο, όπως και να το δεις το πέτυχε. Έγινε γνωστός και έκανε γνωστό και το χωριό του. Θα προσπαθήσω να αποφύγω τα ερωτήματα περί υστεροφημίας και αιώνιου στόχου των Ελλήνων, από τον Όμηρο με τον Αχιλλέα και τον Οδυσσέα και τον Αριστοτέλη και το Μέγα Αλέξανδρο γιατί θα ξεφύγω και θα μείνω στην επί τόπου επίσκεψη. Εξάλλου για να μιλήσεις για αυτά θες πολύ ... καιρό...


Αφού μιλήσαμε όρθιοι λοιπόν με το θείο του και μας έδειξε μερικές οικογενειακές παλιές φωτογραφίες μας πήγε στον αδερφό του το Γιώργο. Μετά από ένα λεπτό περπάτημα φτάσαμε στην πόρτα της αυλής του. Με το που μπεις αριστερά είχε την εξής πλάκα

με το που μπεις στον κήπο
αριστερά η δεύτερη πλάκα
που έφτιαξε και έφερε ένας φίλος,
την πρώτη την ζώστηκε
ο ίδιος ο φίλος
και την ανέβασε στον Ταύγετο
2 ώρες ανάβαση στην πλάτη 

η δεύτερη πλάκα στο βουνό 

Ντάξει για μένα δέος.

το γραφειάκι που διάβαζε ο Λιαντίνης

Η συνάντηση με τον αδερφό του
Η συνάντηση με τον αδερφό ήταν πολύ φιλική και συγκινητική στην αρχή, αφού κάτσαμε στο τραπέζι της κουζίνας και αρχίσαμε να μιλάμε για τον αδερφό του... Ξαφνικά σηκώθηκε πάνω και λέει ελάτε να δείτε που διάβαζε. Βγαίνουμε έξω και πάμε σε ένα δωματιάκι που χωρούσε ένα κρεβάτι, να ταν 3 επί 2 το δωμάτιο. Σε ένα γραφείο κάτι βιβλία του Λιαντίνη και μία φωτογραφία με το τι πάει να πει Έλληνας, από τα Ελληνικά, το έστειλε στην οικογένεια ένας φίλος από την Κρήτη. Έχει νόημα να διαβάσετε και το τι γράφει εκεί* (είπαμε εγώ δεν αναφέρω τίποτα από τη φιλοσοφία του εδώ)




Εκεί λοιπόν ενώ χάζευα αποσβολωμένος το δωμάτιο πιάνει τη Γκέμμα, γυρνάει στο οπισθόφυλλο και με ρωτάει: μπορείς να μου εξηγήσεις τι σημαίνει αυτό; Πιάνω το βιβλίο, το γυρνάω και διαβάζω την τελευταία πρόταση που μου έδειχνε:

Οπισθόφυλλο Γκέμμας

"Το ερώτημα που του τέθηκε στο δρόμο, κάτι σαν το αίνιγμα της Σφίγγας στις Θήβες, εστάθηκε το ακόλουθο: - Καθώς κοιτάς το μηδέν στα μάτια δύνεσαι να μην αποκαρτερήσεις; 

Αποκρίθηκε: - Ναι. "

Παγωτό εγώ, αφού δεν το είχα προσέξει ποτέ. Με ρωτάει με κάποια αγωνία ξέρεις τι σημαίνει το αποκαρτερήσεις; κρέμα εγώ γνώσεις αρχαίων φοβάσαι του λέω; όχι μου λέει, βλέπω το μαύρο βιβλίο πάνω στο γραφείο Σταματάκος ρωτάω, ναι μου λέει το έχει το παίρνω το ανοίγω και βλέπω "αποθνήσκω εξ ασιτίας εκούσια" (ή εκουσίως δε θυμάμαι). Η Γκέμμα σημειώνω είναι το τελευταίο του βιβλίο.

ο αδερφός του Λιαντίνη στο δωμάτιο του που διάβαζε 

Και τώρα ξεκινάει το καλό. Μάλλον όχι ακόμα, υπομονή. 

Με τον αδερφό του συζητήσαμε για τη ζωή του, ότι ήταν γλεντζές και του άρεσαν και οι γυναίκες, επίσης ας μη ξεχνάμε ότι ήταν καθηγητής πανεπιστημίου και σε μία πολύ καλή περίοδο (τότε).... πώς και έκανε αυτό του έκανε..; και το κατάλαβε και κανείς γιατί το έκανε; 

Ο Ταΰγετος

Ο Λιαντίνης βρέθηκε την τρίτη φορά που τον έψαχνε ο ξάδερφός του, που ο ίδιος αποκάλυψε και τη σπηλιά που βρέθηκε, χάρη σε ένα χάρτη που είχε, χρόνια μετά την εξαφάνισή του. Τράβηξα μία φωτογραφία από το βιβλίου του Αλικάκου (ελπίζω να λάβει αυτό ως διαφήμιση) που ήταν στο σπίτι δίπλα στην τηλεόραση και μου το έδειξε ο αδερφός του, με τη σπηλιά όπως βρέθηκε. Αυτή τη φωτογραφία δεν την είχα ξαναδεί. Δε θα τη δημοσιεύσω όμως. 

Στο τραπέζι

Μαζί του είχε μισό μπουκάλι κρασί, ένα κασετόφωνο, βρέθηκαν κάποια υπνωτικά, μία σύριγγα αχρησιμοποίητη όμως (εγώ πίστευα ότι την είχε χρησιμοποιήσει) και κάποια άλλα αντικείμενα. Σε σακούλα ήταν η Γκέμμα με σημειώσεις που ήταν αδύνατο να διαβαστούν και τα Ελληνικά του. 

Φιλοσόφησέ το 

Δε θα μπω σε λεπτομέρειες αστυνομικού μυθιστορήματος, απλά επανέρχομαι στο 2ο κύριο ερώτημα. 

Το αποκαρτερήσεις. Μία πολύ καλή απάντηση είναι εδώ 

Η σημασία του αρχαίου ρήματος αποκαρτερώ είναι «πεθαίνω εκουσίως, δηλαδή αυτοκτονώ και μάλιστα δια ασιτίας». Σου παραθέτω ενδεικτικά δύο παραδείγματα από τους Βίους Παράλληλους του Πλούταρχου. Το πρώτο αφορά στο θάνατο του Λυκούργου (Λυκούργος, κεφ. 29). «Ετελεύτησεν δε αποκαρτερήσας...= Αφήκε τον εαυτόν του να εξασθενήσει από την πείναν και απέθανε». Το δεύτερο πάλι από τον Πλούταρχο (Νουμάς, κεφ. 21). «...και ηττηθείς απεκαρτέρησεν = και ηττηθείς αυτοκτόνησε δι’ ασιτίας».Ο Λιαντίνης όμως τόσο στο γράμμα του όσο και στο οπισθόφυλλο της Γκέμμας γράφει «(γίνεται) δύνεσαι να μην αποκαρτερήσεις = μπορείς να μην αυτοκτονήσεις με ασιτία». (Αχ εκείνο το μην που δεν θέλουν να το δουν, γιατί τους χαλάει το σενάριο). Και τι απαντά λοιπόν σε αυτό το αίνιγμα. Ναι, δύναμαι.Όμως το ρήμα αποκαρτερώ έχει και μια μεταγενέστερη σημασία που σημαίνει δεν αντέχω άλλο. Με αυτή τη δεύτερη σημασία το χρησιμοποιεί ο Λιαντίνης στη Γκέμμα στη σελ. 42, όταν γράφει για τον Οδυσσέα και τους συντρόφους του που είχαν βουλιάξει στο ηδονικό αποκάρωμα με την Κίρκη: «Ο Οδυσσέας αποκαρτέρησε κάπου» = δεν άντεξε άλλο και πήρε τα βουνά και τα όρη.Στη χρήση του ρήματος στην επιστολή και στη Γκέμμα ο Λιαντίνης παίζει και με αυτή τη δεύτερη ερμηνεία. Γιατί πλέον έχουμε δύο αρνήσεις που ισοδυναμούν με μία κατάφαση.

Χάος. Είναι γνωστό η μελέτη και η εκτίμηση του Λιαντίνη προς Σολωμό, Κάλβο, Εμπεδοκλή, Λυκούργο. Ο Εμπεδοκλής είναι ο φιλόσοφος που πήδηξε μέσα στην Αίτνα. Στη συζήτηση με τον αδερφό του μου λέει πήγαινε στην 166 της Γκέμμας και διάβασε. Στο τέλος του κεφαλαίου στην 167 ο Λιαντίνης γράφει: 

"...Η εικόνα του Αριστογείτονα Κάλβου ευρήκε τη δικαίωση που περίμενε: 

Επί το μέγα ερείπιον

η ελευθερία ολόρθη 

προσφέρει δύο στεφάνους

έν' από γήινα φύλλα

κι άλλον απ'άστρα ...... "

Ωραίο. Το εξώφυλλο της Γκέμμας είναι το στεφάνι του Βόρειου Στέφανου, Γκέμμα είναι το πιο φωτεινό αστέρι του. Ένα φαινόμενο (;) που συνδέει όλες τις προσωπικότητες της ζωής του; από που να ξεκινήσεις και που να τελειώσεις.... 

Επίλογος

Δε θα αναλύσω άλλα σε αυτό το ποστ, εξάλλου νιώθω πολύ μικρός και πολύ άσχετος να σχολιάσω το Λιαντίνη, μικρός όχι σε ηλικία (ή σε βάρος) αλλά σε σκέψη. Ο άνθρωπος αυτός όποιος και να ήταν ήταν αλλού. Για να κατανοήσεις το τι είπε, έγραψε και έκανε θέλεις χρόνια μελέτης, τα διπλά από όσα αφιέρωσε ο ίδιος και επίσης τα διπλά από όσο έκανε να γράψει τα βιβλία του για να τα διαβάσεις και να τα καταλάβεις (έχω διαβάσεις τη Γκέμμα 4-5 φορές και ξέρω ότι δεν ξέρω τίποτα). 

Το θετικό είναι ότι άρχισε να μεταφράζεται σε αγγλικά και ισπανικά. Αναρωτιέμαι αν μπορούν να αποδοθούν οι ομηρικές λέξεις που χρησιμοποιεί σε αυτές τις γλώσσες ή οι μεταφραστές πρέπει να δημιουργήσουν νέες λέξεις για να γίνει κατανοητό το νόημα του. Εδώ και στα ελληνικά δεν το καταλαβαίνουμε. Ο άνθρωπος αυτός ήταν επιπέδου παγκοσμίου και σίγουρα μία κάποια μέρα θα αναγνωριστεί. Υπομονή.

*Επειδή είδα ότι δε φαίνεται στη φωτό αντιγράφω το κείμενο που βρίσκεται στον πρόλογο των Ελληνικών:
"Να υπάρχεις Ελληνικός δηλώνει τέσσερες τρόπους συμπεριφοράς. Ότι δέχεσαι την αλήθεια που έρχεται μέσα από τη φύση- όχι την αλήθεια που φτιάχνει το μυαλό των ανθρώπων. Ότι ζεις σύμφωνα με την ηθική της γνώσης- όχι με την ηθική της δεισιδαιμονίας και των προλήψεων. Ότι αποθεώνεις την εμορφιά- γιατί η εμορφιά είναι δυνατή σαν τον νου σου και φθαρτή σαν τη σάρκα σου. 
Και κυρίως αυτό: ότι αγαπάς τον άνθρωπο. Πώς αλλιώς! ο άνθρωπος είναι το πιο τραγικό πλάσμα μέσα στο σύμπαν."