Αν και ήθελα να το κάνω καιρό αυτό, λόγω μίας αναφοράς στο twitter για τον περιβόητο απόσπασμα του Ισοκράτη για τη δημοκρατία, είπα να γράψω ένα κείμενο με μετάφραση, όπως θα έγραφα άγνωστο στις πανελλήνιες...
Η γνωστή πλέον νεοελληνική φράση του Ισοκράτη για τη δημοκρατία προέρχεται από τον Αεροπαγιτικό Λόγο, και συγκεκριμένα από την παράγραφο 20. Αναφέρεται στην αξιοκρατική επιλογή των αρχόντων κατά το παρελθόν.
Η μετάφραση από το Greek Language είναι αυτή:
Οι διοικούντες δηλαδή (Σόλων και Κλεισθένης) κατ' εκείνον τον χρόνον την πόλιν, δεν ίδρυσαν πολίτευμα ονομαζόμενον μεν δι' ονόματος κοινοτάτου και ωραιοτάτου, μη φαινόμενον δε εις την εφαρμογήν τοιούτον εις τους ζώντας κατ' αυτό, ουδέ ίδρυσαν τοιούτον πολίτευμα το οποίον κατά τέτοιον τρόπον εξεπαίδευε τους πολίτας, ώστε να θεωρούν την μεν ακολασίαν δημοκρατίαν, την δε παρανομίαν ελευθερίαν, την αυθάδειαν ισονομίαν, ευτυχίαν δε την άδειαν του να πράττη καθένας ταύτα, αλλ' ίδρυσαν πολίτευμα το οποίον με το να μισή και να τιμωρή τους τοιούτους έκαμνεν όλους τους πολίτας καλυτέρους και σωφρονεστέρους.Υπάρχει και η μετάφραση στη Βικιπαιδεία.
Πάμε τώρα στο αρχαίο κείμενο.
Οἱ γὰρ κατ’ ἐκεῖνον τὸν χρόνον τὴν πόλιν διοικοῦντες κατεστήσαντο πολιτείαν οὐκ ὀνόματι μὲν τῷ κοινοτάτῳ καὶ πραοτάτῳ προσαγορευομένην, ἐπὶ δὲ τῶν πράξεων οὐ τοιαύτην τοῖς ἐντυγχάνουσι φαινομένην, οὐδ᾿ ἣ τοῦτον τὸν τρόπον ἐπαίδευε τοὺς πολίτας ὥσθ’ ἡγεῖσθαι τὴν μὲν ἀκολασίαν δημοκρατίαν, τὴν δὲ παρανομίαν ἐλευθερίαν, τὴν δὲ παρρησίαν ἰσονομίαν, τὴν δ’ ἐξουσίαν τοῦ ταῦτα ποιεῖν εὐδαιμονίαν, ἀλλὰ μισοῦσα καὶ κολάζουσα τοὺς τοιούτους βελτίους καὶ σωφρονεστέρους ἅπαντας τοὺς πολίτας ἐποίησεν. (Ἀρεοπαγιτικός, 20)Η δική μου μετάφραση (μετά συγχωρήσεως πάντα):
Διότι αυτοί οι οποίοι διοικούσαν την πόλη τότε (εννοεί στην εποχή του Σόλωνος και του Κλεισθένους, σε αντίθεση με την δική του εποχή), δεν δημιούργησαν μόνο στο όνομα ένα πολίτευμα το οποίο απλά να θεωρείται από όλους ως το πιο κοινό- (μαζίκό, δημοφιλές;) και το πιο ήπιο (πράο;) από όλα, ενώ στην πράξη να εκφράζεται με διαφορετικό τρόπο σε αυτούς που το ζουν·
ούτε ένα πολίτευμα που να εκπαιδεύει τους πολίτες έτσι ώστε να θεωρούν την ατιμωρησία ως δημοκρατία, την παραβαση των νομων ως ελευθερία, την αναίδεια ως ισονομία και την εξουσία του καθενα να κάνει ό,τι θέλει ως ευδαιμονία , αλλά ένα πολίτευμα το οποίο, δείχνοντας την απέχθειά του για όσους έκαναν τέτοιες πράξεις και τιμωρώντας τους, έκανε όλους τους πολίτες καλύτερους και πιο σωστούς (μυαλωμένους).
Η "μετάφραση" που κυκλοφοφορεί λέει τα εξής:
Η Δημοκρατία μας αυτοκαταστρέφεται διότι κατεχράσθη το δικαίωμα της ελευθερίας και της ισότητας, διότι έμαθε τους πολίτες να θεωρούν την αυθάδεια ως δικαίωμα, την παρανομία ως ελευθερία, την αναίδεια του λόγου ως ισότητα και την αναρχία ως ευδαιμονία.
Συνεπώς:
Δεν αναφέρεται πουθενά από που "αυτοκαταστρέφεται" η δημοκρατία "μας". Το "κατεχράσθη" της μετάφρασης είναι χωρίς υποκείμενο, άρα παθητικό, ή αναφέρεται στη "δημοκρατία"; επίσης το αντικείμενο της πρότασης, δηλαδή "το δικαίωμα της ελευθερίας και της ισότητας", ούτε αυτά προκύπτουν από το αρχαίο κείμενο. Επίσης, ως αιτιατό (αποτέλεσμα) της όλης αυτής κατάστασης για τον Ισοκράτη εμφανίζεται ότι ο πολίτης δεν είναι πλέον τόσο καλός και τόσο σωστός, όσο κάποτε (επί Σόλωνα και Κλεισθένη). Την αυτοκαταστροφή της δημοκρατίας ακόμα τη ψάχνουμε...
Επίσης:
Επειδή ένα απόσπασμα και πάλι δεν αποτελεί τη συνολική εικόνα ενός κειμένου, εδώ μπορεί να διαβάσει κάποιος τα προηγούμενα από την υπό εξέταση- παράγραφο 20 του συγκεκριμένου λόγου. Ο τίτλος του προηγούμενου μέρους είναι Πρόθεσις: Η ανάγκη επιστροφής στις πατρογονικές μορφές πολιτειακής οργάνωσης. Ο Ισοκράτης προσπαθεί να πείσει για την σημασία της προηγούμενης μορφής δημοκρατίας, αλλά δεν αναφέρει πουθενά ότι η δημοκρατία (μας;;;) αυτοκαταστρέφεται. Βοηθεια είχα και από το λεξικό του Hofmann.
Πραγματικά θα ήθελα να δω αρκετά σχόλια, παρατηρήσεις και διορθώσεις.
Update
Ένα επίσης καλό αρθρο για το συγκεκριμένο θέμα βρήκα εδώ
Update
Ένα επίσης καλό αρθρο για το συγκεκριμένο θέμα βρήκα εδώ
Σχόλια