Για να ταξιδέψεις υπάρχουν δύο τουλάχιστον προυποθέσεις: ελεύθερος χρόνος και χρήματα. Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν και αυτοί που δημιούργησαν στην αρχαία Ελλάδα το τουριστικό φαινόμενο.
To τουριστικό φαινόμενο στην αρχαία Ελλάδα
Την έννοια της χωροχρονικής διάστασης του ταξιδιού και της μετακίνησης περικλείουν οι αναφορές του Σωκράτη στο διάλογο του Φαίδωνα του Πλάτωνα (αναφορά από το βιβλίο του Πάρι Βαρβαρέσσου): "Η γη περιλαμβάνει ένα μεγάλο αριθμό περιοχών...και δεν ειναι ούτε η σύσταση τους ούτε το μέγεθος της που προκαλεί ζήλια στους ανθρώπους όταν αναφέρονται σε αυτήν... πρόκειται για κάτι το τεράστιο.. και εμείς που κατοικούμε από τη Φώκαια μέχρι της Ηράκλειες στήλες καταλαμβάνουμε μόνο ένα μικρό τμήμα... Υπάρχουν επιπλέον άλλο τόποι και μεγάλος αριθμός ατόμων που κατοικούν σε αντίστοιχες περιοχές...."
Στην αρχαία Ελλάδα ο ελεύθερος χρόνος δήλωνε την προέλευση και την τάξη των πολιτών.
Στους πρώτους τουρίστες άνηκε ο Ηρόδοτος, ο πατέρας της Ιστορίας. Ο Ηρόδοτος καταγόταν σύμφωνα με τις πηγές από εύπορη και φιλομαθή οικογένεια και ανατράφηκε σ' ένα περιβάλλον σεβασμού του Ομήρου και των παλαιών θρύλων.
Ο Ηρόδοτος ταξίδευε και ενδιαφερόταν για τα ήθη, τα έθιμα, την παράδοση και τον πολιτισμό όλων των περιοχών που επισκέπτοταν. Οι περιηγήσεις του φτάνουν μέχρι τη Σικελία, την Αίγυπτο και την Περσία. Ο Ηρόδοτος θα μπορούσε να χαρακτηριστεί (σύμφωνα με το Βαρβαρέσσο) ως "μοντέλο" τουρίστα και να ενταχθεί στην κατηγορία του "ευφυή τουρίστα".
Δεύτερος "τουρίστας" της κατηγορίας ο Παυσανίας, ο οποίος μας δίνει και (τον πρώτο?) τουριστικό οδηγό, το Ελλάδος περιήγησις. Η Pax Romana της εποχής του τον βοήθησε να δώσει περιγραφή για όλη την Αρχαία Ελλάδα. Από τη wiki: Ο Παυσανίας πριν επισκεφθεί την Ελλάδα φαίνεται πως επισκέφθηκε την Αντιόχεια και την Ιερουσαλήμ, καθώς και τις όχθες του ποταμού Ιορδάνη. Στην Αίγυπτο είδε τις πυραμίδες, ενώ στο ναό του Άμμωνα του επιδείχθηκε ο ύμνος που έστειλε κάποτε ο Πίνδαρος. Στη Μακεδονία είναι σχεδόν βέβαιο ότι είχε δει τον παραδοσιακό τάφο του Ορφέα. Διασχίζοντας την Ιταλία, είδε την Καμπανία και τα θαύματα της Ρώμης. Ήταν ένας από τους πρώτους που έγραψε, ή είδε τα ερείπια της Τροίας, των Μυκηνών και της Αλεξάνδρειας Τρωάδος.
Ποια η σημασία του έργου του Παυσανία σήμερα; Ο Τζέιμς Φρέιζερ, ο οποίος παρήγαγε μια από τις διάφορες αγγλικές μεταφράσεις του έργου (6 τομ., 1898) και παρατηρεί για τον Παυσανία ότι: ‘χωρίς αυτόν τα ερείπια της Ελλάδας θα ήταν ως επί το πλείστον ένας λαβύρινθος χωρίς ενδείξεις, ένα αίνιγμα χωρίς απάντηση.’
Αρχαία ελληνικά Events και places-to-visit
Στην Αρχαία Ελλάδα ιδιαίτεροι διαδεδομένοι ήταν οι αθλητικοί αγώνες, με γνωστούς τους διάσημους σε όλο τον κόσμο, λόγω φυσικά και της αναβίωσης, Ολυμπιακούς Αγώνες. Πραγματοποιούνταν από το 776 π.Χ. κάθε 4 έτη στην Αρχαία Ολυμπία της Ηλείας. Η αναψυχή και οι πολιτιστικές δραστηριότητες συμπλήρωναν τον κύριο κορμό των αθλητικών δραστηριοτήτων.
Η εποχή των αγώνων ήταν κατά την πρώτη πανσέληνο μετά το θερινό ηλιοστάσιο, που έπεφτε στα σημερινά μέσα Ιουλίου περίπου. Το χρονικό αυτό διάστημα λεγόταν Ιερομηνία. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες ήταν το "mega-event" στην αρχαία Ελλάδα. Εκεχειρία, δαφνοστεφανωμένοι νικητές- ημίθεοι έπειτα από μία νίκη τους στο στάδιο της Αρχαίας Ολυμπίας. Συνδεδεμένοι άρρηκτα με την προ-ιστορία των Ελλήνων με μύθους (ο Ηρακλής που μέτρησε το πρώτο στάδιον, ο Κρόνιος λόφος, η Άλτις κτλ) και την επιβεβαίωση του ευ-αγωνίζεσθαι, κάτι που έκανε διάσημους τους αγώνες σε όλο τον αρχαίο κόσμο, μέχρι που τους σταμάτησε ο Θεοδόσιος Ά, το 394 μ.Χ.
Αλλά και αργότερα, η Ολυμπία θεωρείται ως η πρωτεύουσα όλων των Ελλήνων. Αυτό πίστευε και διακήρυττε ο Μέγας Αλέξανδρος. Σε κάθε τόπο που κατακτούσε, μετέφερε το ελληνικό πνεύμα και σαν πρωταρχική του έκφραση την αθλητική ιδέα και συνείδηση.
Φυσικά υπήρχαν και άλλες γιορτές σε ολόκληρη την Ελλάδα (Πύθια, Νέμεα, Ίσθμια, Παναθήναια, Ελευσίνα). Κατά τη διάρκεια των όποιων εκδηλώσεων, την προστασία των ξένων σε κάθε πόλη επέβλεπαν οι «πρόξενοι», δηλαδή οι επίσημοι αντιπρόσωποι των άλλων πόλεων, μετά από ειδική συνθήκη που υπογράφονταν για αυτό. Έτσι δημιουργήθηκε ο θεσμός της «προξενίας».
Ακόμα ένας προορισμός για τους αρχαίους Έλληνες ήταν τα ιαματικά λουτρά. Ο πρώτος παρατηρητής των πηγών αυτών με θεραπευτικές ιδιότητες ήταν ο Ηρόδοτος. Οι αρχαίοι επισκέπτονταν συχνά τις ιαματικές πηγές και υοβάλλονταν σε θεραπείες 21 ημερών. Οι ιαματικές πηγές της Χειμάρας προτιμούνταν από τον Πίνδαρο και της Κασταλίας από τον Ηρόδοτο, ενώ οι πηγές της Σκοτούσας και της Αιδηψού ήταν πασίγνωστες (Βαρβαρέσσος). Ο Ιπποκράτης από την Κω (460-375π.Χ.) που θεωρείται ο θεμελιωτής της ιατρικής επιστήμης και πατέρας της υδροθεραπείας, ασχολήθηκε πολύ με τα διάφορα φυσικά νερά, που τα διέκρινε σε ελώδη, εννοώντας τα νερά που υπάρχουν στα έλη και στις λίμνες, σε όμβρια, που σχηματίζονται από τη βροχή και σε εκείνα που αναβλύζουν από πετρώματα, δηλ. τα μεταλλικά.
Ξενοδοχεία στην αρχαία Ελλάδα (περισσότερες πληροφορίες εδώ)
Τους ξένους προστάτευαν ο Ξένιος Δίας και η Αθηνά η Ξενία, όπως και οι Διόσκουροι Κάστωρ και Πολυδεύκης. Ο ξενώνας ήταν το ειδικό δωμάτιο για τους ξένους στα σπίτια. Η δυνατότητα της φιλοξενίας, ήταν και μέρος του κοινωνικού Status της εποχής. Συνεχίζω από το άρθρο του Δημήτρη Λαλούμη, Πρόεδρου ΔΡΑΤΤΕ: Η αποδοχή ενός ξένου για φιλοξενία λεγόταν «εστιάν» ή «ξενίζειν» ή «ξενοδοχείν». Ο ξένος με την άφιξή του έκανε ευχές στην οικογένεια που τον φιλοξενούσε και στην αναχώρηση δεχόταν δώρα. Όταν εμφανιζόταν ένας ξένος, ο κύριος του σπιτιού ή στην περίπτωση σύμφωνα με τους αρχαίους Έλληνες «ξενοδόχος» ή «στεγανόμος», ή «εστιοπάμμων[4]» ή «ναύκληρος», τον προσκαλούσε στο σπίτι του και παρέθετε γεύμα προς τιμή του. Η πρόσκληση σε γεύμα λεγόταν «επί ξενία καλείν». Ο ξένος μετά από το καθιερωμένο λουτρό, φορούσε τα πολυτελή ενδύματα που του προσέφερε ο οικοδεσπότης και στη συνέχεια καθόταν τιμητικά σε θρόνο. Το γεύμα συνήθως διαρκούσε πολύ, ενώ στη συζήτηση συμμετείχε και η οικοδέσποινα. Ο ξένος μετά από τα γεύματα έλεγε κάποια ιστορία ή κάποιο ανέκδοτο. Στην περίπτωση που κάποια ημέρα της φιλοξενίας δεν έτρωγε μαζί με τον ξενοδόχο του, τότε αυτός του έστελνε τρόφιμα στον ξένο του[5].
Εκτός από τον Outbound τουρισμό, είχαμε και τον Inbound. ¨Ετσι εξηγείται και ο "Ξένιος" Δίας. Οι Έλληνες απέδιδαν στο Δία αρκετά προσωνύμια, με γνωστότερο όλων το Ξένιος, καθώς ήταν ο προστάτης της φιλοξενίας, αντιπροσώπευε τον προστάτη τόσο των οικοδεσποτών και των φιλοξενούμενων. Η φιλοξενία είχε ισχύ νόμου (με τρείς βασικούς κανόνες) και οι κάτοικοι των όλεων που γινόνταν οι εκδηλώσεις δέχονταν αφιλοκερδώς τους επισκέπτες οίκαδε, με πρακτικές υποδοχής και φιλοξενίας. Αργότερα εμφανίστηκε και το επάγγελμα του «εξηγητού», δηλαδή του σημερινού ξεναγού[11]. Η λέξη καταγώγιο προέρχεται από το κατάγομαι – καταλύω και δεν εξέφραζε την εποχή εκείνη κάποια μειωτική έννοια.
Κλείνω με κάποια τελευταία στοιχεία, στον Ιερό λόφο της Ακρόπολης στην Αθήνα, καθώς και σε άλλα μέρη με επισκεψιμότητα, υπήρχαν δημόσιοι κοιτώνες, με κύριο σκοπό την ανάπαυση των επισκεπτών, ξενώνες και πανδοχείο για δωρέαν διαμονή των προσκυνητών. Τέλος, το πρώτο (ανακαλυφθέν) ελληνικό πανδοχείο χρονολογείται τον 5ο π.Χ. αιώνα, στις Πλαταιές Βοιωτίας. Η χωροθέτηση του και η δυναμικότητα του ανερχόταν σε 150 δωμάτια, κατανεμημένα σε 2 επίπεδα.
Update 30.8.2014 Βρήκα αναφορά ως πηγή!
To τουριστικό φαινόμενο στην αρχαία Ελλάδα
Αυτούς τους τόπους αναφοράς, πρώτοι οι Έλληνες επέλεξαν να γνωρίσουν.
Στους πρώτους τουρίστες άνηκε ο Ηρόδοτος, ο πατέρας της Ιστορίας. Ο Ηρόδοτος καταγόταν σύμφωνα με τις πηγές από εύπορη και φιλομαθή οικογένεια και ανατράφηκε σ' ένα περιβάλλον σεβασμού του Ομήρου και των παλαιών θρύλων.
Ο Ηρόδοτος ταξίδευε και ενδιαφερόταν για τα ήθη, τα έθιμα, την παράδοση και τον πολιτισμό όλων των περιοχών που επισκέπτοταν. Οι περιηγήσεις του φτάνουν μέχρι τη Σικελία, την Αίγυπτο και την Περσία. Ο Ηρόδοτος θα μπορούσε να χαρακτηριστεί (σύμφωνα με το Βαρβαρέσσο) ως "μοντέλο" τουρίστα και να ενταχθεί στην κατηγορία του "ευφυή τουρίστα".
Δεύτερος "τουρίστας" της κατηγορίας ο Παυσανίας, ο οποίος μας δίνει και (τον πρώτο?) τουριστικό οδηγό, το Ελλάδος περιήγησις. Η Pax Romana της εποχής του τον βοήθησε να δώσει περιγραφή για όλη την Αρχαία Ελλάδα. Από τη wiki: Ο Παυσανίας πριν επισκεφθεί την Ελλάδα φαίνεται πως επισκέφθηκε την Αντιόχεια και την Ιερουσαλήμ, καθώς και τις όχθες του ποταμού Ιορδάνη. Στην Αίγυπτο είδε τις πυραμίδες, ενώ στο ναό του Άμμωνα του επιδείχθηκε ο ύμνος που έστειλε κάποτε ο Πίνδαρος. Στη Μακεδονία είναι σχεδόν βέβαιο ότι είχε δει τον παραδοσιακό τάφο του Ορφέα. Διασχίζοντας την Ιταλία, είδε την Καμπανία και τα θαύματα της Ρώμης. Ήταν ένας από τους πρώτους που έγραψε, ή είδε τα ερείπια της Τροίας, των Μυκηνών και της Αλεξάνδρειας Τρωάδος.Ποια η σημασία του έργου του Παυσανία σήμερα; Ο Τζέιμς Φρέιζερ, ο οποίος παρήγαγε μια από τις διάφορες αγγλικές μεταφράσεις του έργου (6 τομ., 1898) και παρατηρεί για τον Παυσανία ότι: ‘χωρίς αυτόν τα ερείπια της Ελλάδας θα ήταν ως επί το πλείστον ένας λαβύρινθος χωρίς ενδείξεις, ένα αίνιγμα χωρίς απάντηση.’
Αρχαία ελληνικά Events και places-to-visit
Η εποχή των αγώνων ήταν κατά την πρώτη πανσέληνο μετά το θερινό ηλιοστάσιο, που έπεφτε στα σημερινά μέσα Ιουλίου περίπου. Το χρονικό αυτό διάστημα λεγόταν Ιερομηνία. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες ήταν το "mega-event" στην αρχαία Ελλάδα. Εκεχειρία, δαφνοστεφανωμένοι νικητές- ημίθεοι έπειτα από μία νίκη τους στο στάδιο της Αρχαίας Ολυμπίας. Συνδεδεμένοι άρρηκτα με την προ-ιστορία των Ελλήνων με μύθους (ο Ηρακλής που μέτρησε το πρώτο στάδιον, ο Κρόνιος λόφος, η Άλτις κτλ) και την επιβεβαίωση του ευ-αγωνίζεσθαι, κάτι που έκανε διάσημους τους αγώνες σε όλο τον αρχαίο κόσμο, μέχρι που τους σταμάτησε ο Θεοδόσιος Ά, το 394 μ.Χ.
Αλλά και αργότερα, η Ολυμπία θεωρείται ως η πρωτεύουσα όλων των Ελλήνων. Αυτό πίστευε και διακήρυττε ο Μέγας Αλέξανδρος. Σε κάθε τόπο που κατακτούσε, μετέφερε το ελληνικό πνεύμα και σαν πρωταρχική του έκφραση την αθλητική ιδέα και συνείδηση.
Ακόμα ένας προορισμός για τους αρχαίους Έλληνες ήταν τα ιαματικά λουτρά. Ο πρώτος παρατηρητής των πηγών αυτών με θεραπευτικές ιδιότητες ήταν ο Ηρόδοτος. Οι αρχαίοι επισκέπτονταν συχνά τις ιαματικές πηγές και υοβάλλονταν σε θεραπείες 21 ημερών. Οι ιαματικές πηγές της Χειμάρας προτιμούνταν από τον Πίνδαρο και της Κασταλίας από τον Ηρόδοτο, ενώ οι πηγές της Σκοτούσας και της Αιδηψού ήταν πασίγνωστες (Βαρβαρέσσος). Ο Ιπποκράτης από την Κω (460-375π.Χ.) που θεωρείται ο θεμελιωτής της ιατρικής επιστήμης και πατέρας της υδροθεραπείας, ασχολήθηκε πολύ με τα διάφορα φυσικά νερά, που τα διέκρινε σε ελώδη, εννοώντας τα νερά που υπάρχουν στα έλη και στις λίμνες, σε όμβρια, που σχηματίζονται από τη βροχή και σε εκείνα που αναβλύζουν από πετρώματα, δηλ. τα μεταλλικά.
Τους ξένους προστάτευαν ο Ξένιος Δίας και η Αθηνά η Ξενία, όπως και οι Διόσκουροι Κάστωρ και Πολυδεύκης. Ο ξενώνας ήταν το ειδικό δωμάτιο για τους ξένους στα σπίτια. Η δυνατότητα της φιλοξενίας, ήταν και μέρος του κοινωνικού Status της εποχής. Συνεχίζω από το άρθρο του Δημήτρη Λαλούμη, Πρόεδρου ΔΡΑΤΤΕ: Η αποδοχή ενός ξένου για φιλοξενία λεγόταν «εστιάν» ή «ξενίζειν» ή «ξενοδοχείν». Ο ξένος με την άφιξή του έκανε ευχές στην οικογένεια που τον φιλοξενούσε και στην αναχώρηση δεχόταν δώρα. Όταν εμφανιζόταν ένας ξένος, ο κύριος του σπιτιού ή στην περίπτωση σύμφωνα με τους αρχαίους Έλληνες «ξενοδόχος» ή «στεγανόμος», ή «εστιοπάμμων[4]» ή «ναύκληρος», τον προσκαλούσε στο σπίτι του και παρέθετε γεύμα προς τιμή του. Η πρόσκληση σε γεύμα λεγόταν «επί ξενία καλείν». Ο ξένος μετά από το καθιερωμένο λουτρό, φορούσε τα πολυτελή ενδύματα που του προσέφερε ο οικοδεσπότης και στη συνέχεια καθόταν τιμητικά σε θρόνο. Το γεύμα συνήθως διαρκούσε πολύ, ενώ στη συζήτηση συμμετείχε και η οικοδέσποινα. Ο ξένος μετά από τα γεύματα έλεγε κάποια ιστορία ή κάποιο ανέκδοτο. Στην περίπτωση που κάποια ημέρα της φιλοξενίας δεν έτρωγε μαζί με τον ξενοδόχο του, τότε αυτός του έστελνε τρόφιμα στον ξένο του[5].
Κλείνω με κάποια τελευταία στοιχεία, στον Ιερό λόφο της Ακρόπολης στην Αθήνα, καθώς και σε άλλα μέρη με επισκεψιμότητα, υπήρχαν δημόσιοι κοιτώνες, με κύριο σκοπό την ανάπαυση των επισκεπτών, ξενώνες και πανδοχείο για δωρέαν διαμονή των προσκυνητών. Τέλος, το πρώτο (ανακαλυφθέν) ελληνικό πανδοχείο χρονολογείται τον 5ο π.Χ. αιώνα, στις Πλαταιές Βοιωτίας. Η χωροθέτηση του και η δυναμικότητα του ανερχόταν σε 150 δωμάτια, κατανεμημένα σε 2 επίπεδα.
Update 30.8.2014 Βρήκα αναφορά ως πηγή!
Σχόλια