"Για να κάνεις επανάσταση πρέπει να έχεις μαζί σου
ή αυτούς που δε φοβούνται
ή αυτούς που δεν έχουν τίποτα να χάσουν"
ή αυτούς που δεν έχουν τίποτα να χάσουν"
Επειδή συζητιέται στο εξωτερικό η αναγκαιότητα επανάστασης στην Ελλάδα, το κείμενο προήλθε έπειτα από την ερώτηση ενός φίλου μηχανικού με ΜΑ στα μαθηματικα με υγιέστατη πολιτική σκέψη: "Γνωρίζεις κάποια επανάσταση που να πέτυχε (σ.σ. το σκοπό της);". Να δούμε τι χρειάζεται, αν πρέπει να την κάνουμε. Και ακολούθησε άλλη μία "Ποια η διαφορά μεταξύ επανάστασης και εξέγερσης;".
You never change things by fighting the existing reality.
To change something,build a new model that makes the existing model obsolete
-Richard Buckminster Fuller
Εξεγείρομαι: Το ρήμα απεικονίζει την έννοια της μαζικής εκ/δια-δήλωση λαϊκής αντίθεσης απέναντι σε κάποιο ισχύον καθεστώς. Στα αγγλικά υπάρχει η λέξη uprising, συνώνυμο του Rebellion. Rebellion is a refusal of obedience or order. Κινήματα όπως οι Ιακωβίνοι, οι Καρμπονάροι στην Ιταλία, αλλά και η Ελληνική Επανάσταση πρωτοθεωρήθηκε ως εξέγερση από την Ιερά Συμμαχία, και αντιμετωπίστηκε ανάλογα... Η Ιερά Συμμαχία είχε συσταθεί για την αντιμετώπιση τέτοιων κινημάτων στην Ευρώπη, έπειτα από τον τρόμο από τον Ναπολέοντα και τη Γαλλική Επανάσταση.
Είδη εξέγερσης: Η εξέγερση έχει ένα τοπικό και όχι μαζικό χαρακτήρα. Πρακτικά εκφράζει ένα υποσύνολο. Έχει τη μορφή της αποστασίας, της ανυπακοής, της αντίστασης, της ένοπλης αντίστασης, του σαμποτάζ και της τρομοκρατικής ενέργειας.
Στην Ελλάδα έχουμε για παράδειγμα την εξέγερση του Πολυτεχνείου. Αλλά μήπως ήταν μια επανάσταση τελικά με σκοπό το βόλεμα όλων των επαναστατών στο δημόσιο; Από το tvxs: έχουμε την εξέγερση του Watts, που διήρκεσε έξι μέρες στην ομώνυμη συνοικία του Λος Άντζελες τον Αύγουστο του 1965, θα μείνει στην ιστορία ως η μεγαλύτερη εξέγερση στην περιοχή - μέχρι να ξεσπάσουν τα γεγονότα του 1992.
Συμπέρασμα: Η εξέγερση είναι μια μικρή επανάσταση, χωρίς κάποιο αποτέλεσμα (τις περισσότερες φορές).
Επανάσταση. Μία λέξη, πολλά νοήματα, με ιστορική και ουσιαστική σημασία.
Στα ελληνικά η ετυμολογία δεν είναι αντίστοιχη και η wikipedia εδώ λέει... Με τον όρο Επανάσταση χαρακτηρίζεται το "επανίσταστασθαι" δηλαδή της γενικευμένης εξέγερσης που μπορεί να συμβεί για διάφορους λόγους είτε θρησκευτικούς, είτε πολιτικούς, ή κοινωνικούς, με απώτερο σκοπό είτε την επιβολή ενάντια του κράτους, είτε την ανατροπή του όποιου καθεστώτος και τη δημιουργία νέου, πιο δίκαιου, ελεύθερου και user friendly θα λέγαμε προς τον άνθρωπο.
A revolution (from the Latin revolutio, "a turn around") is a fundamental change in power or organizational structures that takes place in a relatively short period of time. Aristotle described two types of political revolution:
- Complete change from one constitution to another
- Modification of an existing constitution.
Επαναστατικά Case Studies
Μας έχουν διδάξει τις εξής επαναστάσεις: Την Ελληνική, τη Γαλλική, την Οκτωβριανή, την Αμερικάνικη. Ας εξετάσουμε τις τρεις πρώτες ως προς το σκοπό και το αποτέλεσμά τους.
Η Ελληνική Επανάσταση. 1821-?
Η Ελληνική Επανάσταση ξεκίνησε το Μάρτιο του 1821 στην Πελοπόννησο, με σκοπό την "αποτίναξη του τουρκικού ζυγού" όπως μας έλεγαν στο σχολείο, (στην περιοχή της Ελλάδας) με το σύνθημα "Ελευθερία ή Θάνατος", κάτι πραγματικά πολύ βαρύ. Οι υπόδουλοι Έλληνες ανά τον κόσμο αποφάσισαν να απελευθερώσουν την γή των όποιων προγόνων τους. Η Επανάσταση αντιμετωπίζεται ως εθνικοαπελευθερωτική, αλλά πολλοί θεωρούν ότι είναι και κοινωνική, αφού Αρβανίτες και μουσουλμάνοι οπλαρχηγοί πολέμησαν ενάντια στους Τούρκουςμαζί με τους Έλληνες (υπέρ του σκοπού της δηλαδή) ενώ π.χ. κάποιοι Πελοποννήσιοι κοτσαμπάσηδες δεν υπηστήριξαν και τόσο την επανάσταση..
Η οργάνωσή της Επανάστασης έγινε από τη Φιλική Εταιρεία σε μόλις 7 χρόνια (1814-1821) απίστευτα γρήγορα), αλλά πολύ δεν είναι για μία επανάσταση;;; Η ηγεσία της ήταν ο Αλέξανδρος Υψηλάντης, αφού ο Καποδίστριας την είχε αρνηθεί. Φυσικά οι Φιλικοί είχαν αφήσει να εννοηθεί ότι η Ρωσία είναι από πίσω (ε, τι μόνοι μας). Πολύ έξυπνο.
Γεγονότα
Οι Έλληνες ενώ πολεμούσαν τους Τούρκους πολεμούσαν και μεταξύ τους. Δε θα αναφέρω άλλα εδώ, η Επανάσταση είχε διαλυθεί από τον Ιμπραήμ και τότε τα διεθνή συμφέροντα των Άγγλων συνέπεσαν με την διαφαινόμενη κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και οι φίλοι μας οι Άγγλοι έκαναν την Ελλάδα κράτος. Μετά το ΒΠΠ μας έδωσαν στους Αμερικανούς, γιατί τους ζαλίζαμε.
Ιδεολογικό υπόβαθρο: Υπήρχε και μάλιστα αρκετό, με το κίνημα του Νεοελληνικού Διαφωτισμού.
Η Επανάσταση πέτυχε; Για τα ελληνικά δεδομένα μόνο, ναι, αφού συστήθηκε ελληνικό κράτος. Αλλά καμία στροφή δεν έγινε. Και 200 χρόνια μετά, αυτό επιβεβαιώθηκε.
Επιρροή; Διάλυση της Ιεράς Συμμαχίας λίγο καιρό αργότερα, επαναστάσεις στα Βαλκάνια ενάντια των Τούρκων..
Η Οκτωβριανή Επανάσταση. 1917-1920
Η Οκτωβριανή ή Ρωσική Επανάσταση έγινε με σκοπό την αποτίναξη του τσαρικού καθεστώτος και την αναδιανομή του πλούτου με την αλλαγή του ρόλου της εργατικής τάξης. Η οργάνωση έγινε με πολιτικό φορέα, και ηγέτης της ήταν ο Βλάντιμιρ Λένιν. Μετά το θάνατό του ανέλαβε ο Ιωσήφ Στάλιν, τον οποίο ο Λένιν δεν τον ήθελε στην εξουσία του Κόμματος. Η επανάσταση είχε το χρόνο να οργανωθεί άψογα, στρατιωτικά θα έλεγα (χωρίς να μπορώ να επιχειρηματολογήσω παραπάνω, απλά οι καταλήψεις κτηρίων και οι συλλήψεις ήταν στοχευμένες).
Ιδεολογικό υπόβαθρο: Υπήρχε και μάλιστα τεράστιο. Θεωρίες όπως ο Μαρξισμός, Λενινισμός, Τροτσκισμός που ίσως και να επιβεβαιώνονται στις μέρες μας.
Η επανάσταση πέτυχε; Αφού στις 16 Ιουλίου 1918 εκτελέστηκε ολόκληρη η τσαρική οικογένεια, πέτυχε. Αλλά δεν έγινε καμία πρόοδος στα υπόλοιπα και αυτό οδήγησε στην κατάρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου.
Επιρροη; Μα τουλάχιστον το Κομμουνιστικό κόμμα σε όλες τις χώρες του κόσμου (βλ. ελληνικός εμφύλιος και Παπαρήγα) και ένας μόνιμος εχθρός για τις ΗΠΑ...
Η Γαλλική Επανάσταση (1789–1799)
Η Γαλλική Επανάσταση έβλεπε ως εχθρό τη μοναρχία.
The French Revolution was a period of radical social and political upheaval in French and European history. The absolute monarchy that had ruled France for centuries collapsed in three years. French society underwent an epic transformation as feudal, aristocratic, and religious privileges evaporated under a sustained assault from liberal political groups and the masses on the streets. Old ideas about hierarchy and tradition succumbed to new Enlightenment principles of citizenship and inalienable rights. Ως ξεκίνημα της Επανάστασης ισχύει η κατάληψη της Βαστίλης (φυλακή για πολιτικούς κρατούμενους) στις 14 Ιουλίου 1789.
Οι αιτίες ήταν ότι ο γαλλικός λαός... πεινούσε, η αστική τάξη δεν είχε μερίδιο εξουσίας, και προφανώς γάλλοι ευγενείς είχαν χάσει αρκετά προνόμιά τους. Επίσης μαζί με την οικονομική τότε κρίση υπήρχε διαίρεση των κατοίκων σε τάξεις, διάκριση δικαιωμάτων και υποτίμηση της ανθρώπινης αξίας.
Ιδεολογικό υπόβαθρο: Διαφωτισμός. Τι άλλο; Βολταίρος, Μοντεσκιέ, Ρουσσό...
Η επανάσταση πέτυχε; Στις 26 Αυγούστου 1789 ανακοίνωσε η Εθνοσυνέλευση με προτροπή του Λαφαγιέτ την Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη ης 26 Αυγούστου 1789, η οποία αποτελούνταν από 17 άρθρα και αποτελεί την ενσάρκωση των ιδανικών του Διαφωτισμού. Έμφαση δόθηκε στα δικαιώματα της ελευθερίας, της ασφάλειας και της ιδιοκτησίας, καθώς και στο δικαίωμα αντίδρασης σε οποιαδήποτε μορφή καταπίεσης. Αλλά και σύγχρονες κρατικοθεωρητικές ιδέες όπως η ανεξιθρησκεία, η ελευθερία γνώμης, η αυτονομία του λαού και ο διαχωρισμός των εξουσιών καθιερώθηκαν με την Διακήρυξη.
Στις 21 Ιανουαρίου 1793 ο Λουδοβίκος ΙΣΤ' αποκεφαλίστηκε με γκιλοτίνα, στη σημερινή Πλας ντε λα Κονκόρντ. Στις 16 Οκτωβρίου του ίδιου έτους, μεσουρανίς της "Μεγάλης Τρομοκρατίας", καρατομήθηκε και η βασίλισσα.
Η Γαλλική Επανάσταση το 1799 δημιούργησε εκτός από τα γνωστά το.. Μέγα Ναπολέοντα.
Όταν ο Ναπολέων κατέπνιξε την εξέγερση των βασιλοφρόνων στο Παρίσι το 1795, ορίστηκε διοικητής στρατού. Μετά από πολλές νίκες και εκστρατείες στην Αίγυπτο και στην Μέση Ανατολή επιστρέφει το 1799 στην Γαλλία όπου τον υποδέχονται ως ήρωα. Εκμεταλλευόμενος τις περιστάσεις ανέτρεψε με πραξικόπημα την νύχτα της 9ης Νοεμβρίου 1799 το Διευθυντήριο, διέλυσε τα νομοθετικά σώματα και την εξουσία ανέλαβε τριμελής Υπατεία με Πρώτο Ύπατο τον ίδιο. Η Γαλλία ναι μεν έμεινε δημοκρατία, ο Ναπολέων όμως κυβερνούσε ως απόλυτος μονάρχης.
Ο οποίος Αυτοκράτωρ πλέον, προσπάθησε να δημιουργήσει Αυτοκρατορία στην Ευρώπη, κάτι που φυσικά δε γινόταν. Και κάτι που οδήγησε στη δημιουργία της Ιεράς Συμμαχίας, στο νεοελληνικό διαφωτισμό, στο Ρήγα Φεραίο (όχι του Πολυτεχνείου).
Συμπέρασμα: Συνεπώς το μοντέλο επανάστασης είναι ο ξεκάθαρος σκοπός, βασική οργάνωση, που ανάλογα το σκοπό πρέπει να κινείται και μυστικά, και γρήγορες αποφάσεις. Φυσικά απαιτείται ένα ιδεολογικό υπόβαθρο. Όσο για την ηγεσία, πρέπει να είναι πολύ σοβαρή....
Η Επανάστασις του 1967, η εξέγερση του Πολυτεχνείου και η δίκαιη νίκη του ΠΑΣΟΚ το 1981
Αφού βάλαμε κάποιο θεωρητικό πλαίσιο, ας δούμε και άλλα γεγονότα. Η Ελλάδα είχε την Επανάσταση του 1821 και του 1967 (ετσι αποκαλούνταν από τους επαναστάτες- πρωτεργάτες της). Και μάλλον αυτό ήταν Επανάσταση με την ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΕΝΝΟΙΑ της λέξης, αφού το εστησαν από την αρχή το μαγαζί (το κράτος εννοώ). Οι ξένοι το είπαν χούντα, εμείς δικτατορία, και αυτοί Επανάσταση. Μια χαρά. Η εξέγερση του Πολυτεχνείου.. ήταν άλλη κατάσταση, θα δούμε σε λίγο.
Τι πέτυχε η κάθε μία;
Η εξέγερση του Πολυτεχνείου ΔΕΝ ανέτρεψε τη χούντα, αλλά πέτυχε όντως αλλαγή κατεύθυνσης και πολιτεύματος στη χώρα με το ΠΑΣΟΚ αργότερα (1981) αφού όλοι μετά γίναν βουλευτές, διόρισαν τους δικούς τους και πέτυχαν το revolution που τόσο ήθελαν. Διόρισαν εκεί που διόριζε η κακιά δεξιά τόσα χρόνια και νοικοκύρεψαν πραγματικά την κατάσταση. Ο εγγονός του εκφραστή της εκλογικά είναι σήμερα Πρωθυπουργός. Καλή φάση.
Η Επανάσταση της 21ης Απρίλη απλά έδιωξε το Βασιλιά και την Κύπρο. Nice.
Συμπέρασμα: Θα μπορούσε να γίνει αναφορά και στην Αμερικάνικη Επανάσταση αλλά και στην Επανάσταση του Φιντέλ. Αλλά νομίζω τα κύρια σημεία έγιναν κατανοητά για το πλαίσιο της "επανάστασης".
Σήμερα τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, δεν υπάρχει εχθρός, για να συνασπιστεί η κοινωνία απέναντί του, αλλά αόρατοι και μπερδεμένοι, π.χ. τρομοκρατία, ΔΝΤ, πράγματα αόριστα και εν πολλοίς ακατανόητα. Για να γίνει επανάσταση πρέπει ο λαος να πεινάει, να οργανωθεί από έξω, να έχει σοβαρό ηγέτη, συλλογικότητα και αλληλεγγύη, ξεκάθαρο εχθρό, σκοπό και αυτά δεν υπάρχουν. Οπότε ας προσευχηθούμε όλοι δε ξέρω και εγώ γιατί.
Δείτε όλη τη λίστα των επαναστάσεων και εξεγέρσεων εδώ
Σχόλια