Το χιώτικο εμπορικό δίκτυο

Το χιώτικο εμπορικό δίκτυο μάλλον ήταν το πρώτο εμπορικό δίκτυο ΔΙΑΝΟΜΗΣ (το 3ο P του μάρκετινγκ, ήτοι place). Στην πρόσφατη επίσκεψή μου στη Χίο, ξεναγήθηκαμε στο μουσείο της εταιρείας citrus στον Κάμπο. Εκεί είδαμε και ακούσαμε πολλά για τους έμπορους Χιώτες και το branding και packaging των εσπεριδοειδών του Κάμπου σχεδόν 200 χρόνια πριν... 


Η αρχή 

Από τους βυζαντινούς ακόμα χρόνους συνάγεται ότι οι ναυτικοί του Αιγαίου, δεν περίμεναν τον Κολόμβο να ανακαλύψει τη νέα ήπειρο. Άλλωστε ποιός ο λόγος που ο μεγάλος θαλασσοπόρος ενημέρωσε τους χάρτες του συμβουλευόμενος Χιώτες ναυτικούς, πριν από το μεγάλο εγχείρημα;

Το όνομα του πρώτου που αναφέρεται επίσημα είναι του Θωμά του Γραικού. Όπως αναφέρει ο Σερ. Κανούτας, το όνομά του είναι καταχωρημένο στον πρώτο επίσημο κατάλογο απογραφής της Βοστώνης το 1660 (First report of the record commissioners of Boston).

[...]  Ο Θωμάς ήταν Χιώτης καπετάνιος που ήλθε από την Ιρλανδία για να εγκατασταθεί μόνιμα. 

το δίκτυο διανομής

[...]  Η σφαγή της Χίου το 1822 δημιούργησε κύμα φυγής και η αμερικανική φιλανθρωπία συμμάζεψε αρκετά ορφανά. Πολλά παιδιά φιλοξενήθηκαν στην Αμερική και σπούδασαν στα σχολεία της. Μερικοί δούλεψαν εκεί ή έγιναν ιεραπόστολοι νέων ιδεών. Οι περισσότεροι γύρισαν πίσω. Η περίοδος αυτή σημαδεύεται αποκλειστικά από Χιώτες μετανάστες.

Το 1822 ο ορφανός Γεώργιος Μουσαλά Καλβοκορέσης, μαζί με άλλους 8 που μετέφερε αμερικανικό βρίκι, αποβιβάστηκε στη Βαλτιμόρη.

[...] Μετά τους μετανάστες-φοιτητές, ακολουθεί η εγκατάσταση Ελλήνων εμπόρων από το 1846 μέχρι τον εμφύλιο, με πρώτο Οίκο των Αδελφών Ράλλη που αναφέρεται πρώτη φορά σε εμπορικό οδηγό το 1851, ανάμεσα στους εισαγωγείς της Νέας Υόρκης.

Το δίκτυο

Χρυσό brand!

Να μην λέμε πολλά,  το χιώτικο εμπορικό δίκτυο δεν ήταν μόνο στις ΗΠΑ αλλά σε πάρα πολλές πόλεις, στο Λονδίνο, στη Γένοβα, στην Οδησσό, στην Πόλη, στη Ρώμη, στη Μασσαλία, στο Άμστερνταμ και αλλού.. έφτανε έως την Ινδία, στις ΗΠΑ, στη Μαύρη Θάλασσα... Βασίζονταν σε οικογένειες του Κάμπου, όπου μετέφεραν τα χιώτικα προϊόντα σε όλο τον κόσμο. 

Ήταν όμως ένα απλό εμπορικό δίκτυο; Σαφώς και όχι. Οι Xιώτες είχαν ανακαλύψει όλη τη διαδικασία του σύγχρονου μάρκετινγκ, κάνοντας προϊόν, διανομή, προώθηση, συσκευασία και έλεγχο ποιότητας (!!!), που αποδεικνύεται στις παρακάτω φωτογραφίες. 

 Αριστερά είναι το brand του Αναστάση (δε φαίνεται ολόκληρο εδώ) όπου είναι τυπωμένο με χρυσό παρακαλώ... Δεξιά 

απεικονίζεται ένα άλλο κανονικό brand των Μπιλίρη και Νεαμονιτάκη. Φυσικά οι επιγραφές σε διάφορες γλώσσες αλλά και χρώματα!!. Τα εσπεριδοειδή από τον Κάμπο της Χίου είχανε τόση αξία όπου διατίθεντο και με το τεμάχιο (!!!), τύλιγαν δηλαδή το κάθε λεμόνι, πορτοκάλι, μανταρίνι ξεχωριστά με το χαρτί αυτό, όπως και στη φωτό. Στη Ρωσία κάνουν κάθε πρωτοχρονιά λέει δώρο ένα πορτοκάλι στα παιδιά τους, συνήθεια από το εμπόριο των Χιωτών του κάμπου. Φυσικά δεν ήταν ελληνικές μόνο οι οικογένειες, αλλά και ιταλικές, γενοβέζικες. Ας αναλογιστεί κανείς την αξία που είχε ένα πορτοκάλι τότε.... 

Αφού λοιπόν έντυναν έναν έναν τους καρπούς τους έβαζαν σε ξύλινη θήκη, σε ένα κασόνι, όπου κάθε παραγωγός είχε το δικό του στυλ, ανάλογα με το γούστο του για να ξεχωρίζει. Packaging κανονικό κοινώς. 

Στη συνέχεια, αφού τοποθετούνταν τα φρούτα και γέμιζε το κασόνι, έβαζαν από πάνω το brand του παραγωγού να φαίνεται με μεγαλύτερη αφίσα . . 

Κόλλαγαν στο κασόνι επίσης μεταλλικές επιγραφές με τον προορισμό Πχ Μασσαλία, Κωνσταντινούπολη, Οδησσός, με άλλες πινακίδες επάνω στο κιβώτιο για να ξεχωρίζουν τα κιβώτια στη μεταφορά. Επίσης κολλούσαν και πινακίδα με το όνομα του εμπόρου πχ TETERIS όπως φαίνεται στη φωτό. 

Τέλεια όλα αυτά. Αλλά η ποιότητα; Τελευταία πινακίδα που τοποθετούνταν στα κιβώτια ήταν με τον αριθμό των τεμαχίων που περιελάμβανε το κάθε κασόνι (ο δεύτερος αριθμός, πχ 64, 100, κτλ) και επίσης ο πρώτος αριθμός δήλωνε την ποιότητα, το 0 ήταν η καλύτερη. Συνεπώς ένα δοχείο με 0/64 σήμαινε 64 φρούτα αρίστης ποιότητας. 

 

 Οι Χιώτες έμποροι διέθεταν λοιπόν προϊόν, συσκευασία, ποιότητα και φυσικά διανομή. Φυσικά πάρα πολλές γνωστές οικογένειες έως και σήμερα ήταν μέρος αυτού του παγκόσμιου δικτύου, που μάλλον έπειτα από χρόνια έχασε τη δυναμική του. Το γιατί; άγνωστο. Τη δεκαετία του 1960, υπήρξε μια περίοδος σχετικής παρακμής. Oι καλλιέργειες μειώνονταν χρόνο με τον χρόνο, ενώ τα αρχοντικά σταδιακά ερήμωναν.