Το Πνεύμα του Ελληνικού Καπιταλισμού. Ποιανού;

Αστείος ο τίτλος θα πει κανείς. Και σωστά. Αφού ξεκίνησα να διαβάζω για το Πνεύμα του Καπιταλισμού του Weber, και σπάμαρα το twitter, είπα να γράψω τις σκέψεις μου σε ένα ποστ, γιατί δεν έλεγε άλλο. 


Το πνεύμα του καπιταλισμού βρίσκεται στον άνθρωπό από την αρχαία εποχή λέει ο Weber. Την αρχαία Ρώμη, την Κίνα και φυσικά την πλεονεξία του κάθε μεμονωμένου ανθρώπου συνεχίζει
Ποιο είναι το πνεύμα του καπιταλισμού; η (φυσική;) διάθεση του ανθρώπου για το κυνήγι του χρήματος και του κέρδους. 
Ο Weber έγραψε στο βιβλίο του ότι ο καπιταλισμός στη Βόρεια Ευρώπη αναπτύχθηκε όταν η Προτεσταντική Ηθική (και πιο συγκεκριμένα του Καλβίνου- Calvinist) επηρέασε πολλούς ανθρώπους στο να προσπαθούν να αναπτύξουν τις επιχειρήσεις τους και τις εμπορικές τους δραστηριότητες και το κυνήγι του πλούτου για επένδυση. Με άλλα λόγια, η Προτεσταντική εργασιακή ηθική ανέπτυξε τον καπιταλισμό στις μάζες. 

Τι διδάσκει η Προτεσταντική Εργασιακή Ηθική του Weber; Διδάσκει και τονίζει τη σημασία της σκληρής δουλειάς (εργατικότητας) στην προσωπικότητα ενός ατόμου αφενός ως συστατικό επιτυχίας αλλά αφετέρου και πιο σημαντικού- ως στοιχείο σωτηρίας του ατόμου (από το Θεό). Η Ηθική αυτή υπάρχει στις Σκανδιναβικές χώρες, την Ολλανδία, τη Γερμανία, την Ελβετία, τη Βρετανία, τον Καναδά και τις ΗΠΑ. Συνοπτικά, Οι προτεστάντες και οι Εβραίοι (δεν υπάρχουν τεράστιες διαφορές μεταξύ τους αφού και οι δυο φοβούνται τον "Θεό") διέπονται από την εσωτερική ανάγκη να συλλέγουν πράγματα διότι ζούνε μόνιμα υπό τον φόβο ότι τα αγαθά θα τελειώσουν....

Ο Weber σημειώνει ότι αυτό το Πνεύμα δεν υπάρχει μόνο στον δυτικό πολιτισμό, αλλά είναι και τάση των μεμονωμένων- των heroic entrepreneurs όπως τους ονομάζει- οι οποίοι δεν μπορούν και από μόνοι τους (το 1905 αυτά) να καθιερώσουν τον καπιταλισμό. Επίσης διαχωρίζει τον καπιταλισμό από τη θρησκεία. Τέλος τονίζει ότι θα πρέπει να αποφεύγεται το κέρδος με την ελάχιστη καταβλητέα προσπάθεια καθώς και ότι πρέπει να είναι συμβατό με τις κοινωνικές ομάδες (δεν υποστήριξε το υπερκέρδος δηλαδή και θέτει κάποια μέτρα). 

Ο Weber ουσιαστικά με τα έργα του αντιτίθεται στις θεωρίες του Μαρξ (ιστορικός υλισμός, που υποστηρίζει ότι η ιστορία του ανθρώπινου πνεύματος καθορίζεται από τη μεταβολή της οικονομικής κατάστασης ενός λαού ή μιας εποχής), τονίζοντας με το έργο του ότι αντίθετα το θρησκευτικό περιβάλλον προωθεί τελικά τον καπιταλισμό. Έδωσε συνεπώς στον καπιταλισμό αιτία και υπόσταση.

Ας το πάρουμε από την αρχή. Ο Καπιταλισμός αποδέχεται ό,τι μπορεί να γίνει υπηρεσία. Δεν ενδιαφέρεται για ιδέες και θεωρία εκτός αν αυτό μπορεί να μπει σε παραγωγή. Οι θεωρίες του (δυτικού) κεφαλαίου βασίστηκαν στον προτεσταντικό χριστιανισμό τους.Το ίδιο κ οι Εβραίοι (που ανήκουν στον δυτικό κόσμο) που προσαρμόστηκαν οικονομικά για την επιβίωσή τους και ανέπτυξαν το πιστωτικό σύστημα. Οι μουσουλμάνοι ακολουθούν τον καπιταλισμό από τους δυτικούς. 


Που κολλάμε εμείς τώρα

Αντιθέτως με τους υπόλοιπους λοιπόν, οι Έλληνες, έχουν εκπαιδευτεί μέσα απο τα Έπη, ότι αλλα είναι τα σημαντικά για το ταξίδι της ζωής... Όπως η Φιλία (Αχιλλέας-Πατροκλος), η εφευρετικοτης/δημιουργία (Οδυσσέας) κλπ. 
Οι Έλληνες, δεν είχαν ποτέ ούτε την υλιστική αντίληψη που έχει ο Μαρξ, ούτε το πνεύμα του καπιταλισμού που υποστήριξε ο Weber. Δεν υπάρχει ούτε στην αρχαία Ελλάδα (Όμηρος, Αριστοτέλης, Πλάτωνας) ούτε στην Ορθοδοξία. Γενικά η ελληνική φιλοσοφία αναφέρεται στο πνεύμα και όχι στην ύλη (που έκαναν οι υλιστές). Στην πραγματικότητα λοιπόν, οι Έλληνες δεν ήμασταν ποτέ καπιταλιστές, και όχι μόνο αυτό- δεν αντιλαμβανόμαστε και ΔΕ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΑΝΤΙΛΗΦΘΟΥΜΕ αυτή τη διάσταση που έχουν ΟΛΟΙ οι άλλοι δυτικοί λαοί, την εργατικότητα ως μέσο επιτυχίας και σωτηρίας. Δεν κυνηγούσαμε ποτέ το χρήμα, αλλά την υστεροφημία (κάτι που τεκμηριώνεται από τον Αλέξανδρο που δεν άφησε διάδοχο, έως την έλλειψη οργανωμένων ελληνικών πολυεθνικών επιχειρήσεων, αφού οι ελληνικές επιχειρήσεις προχωράνε μόνο σε εξαγωγές). Φυσικά εξαιρέσεις είναι οι εφοπλιστές και οι Έλληνες επιχειρηματίες σε όλες τις χώρες του κόσμου- μεμονωμένοι, επιβεβαιώνοντας το πνεύμα του καπιταλισμού εκτός των συνόρων. 
Ενώ λοιπόν στις δυτικές χώρες οι άνθρωποι έχουν ως αξία την εργασία και το επιχειρείν, εμείς εδώ ούτε από την Αρχαία φιλοσοφία (που είχανε δούλους), ούτε από την Ορθοδοξία (the chief good, and with it the essential nature of man, is non-material) έχουμε ως αξίες ούτε την εργασία, πόσο μάλλον το επιχειρείν. Ας μη ξεχνάμε ότι για το Greek crisis, αυτό που μας χαρακτήρισε είναι ότι είμαστε τεμπέληδες, αλλά όχι σε χώρες όπως οι Άραβες (μουσουλμάνοι)  ή οι Ρώσοι (ορθόδοξοι), αλλά στους προτεστάντες. 

Λοιπόν.. ίσως δε χρειαζόμαστε μόνο την επιστροφή στην παραγωγή κ το επιχειρείν αλλά ένα αξιακό πλαίσιο γύρω από την εργασία που να μας εκφράζει ως Έλληνες, κουλτούρα, παρόν και μέλλον. 

Σχόλια