Έλεγα χτες σε μία παρέα ότι δε θα έχουμε ψωμί σε τρία χρόνια στην Αθήνα και με κοίταζαν περίεργα. Πριν τρία χρόνια ακριβώς (2009) αν έλεγες σε κάποιον ότι σε τρία χρόνια δε θα έχουμε λεφτά για καθημερινό φραπέ, πάλι περίεργα θα σε κοίταζε.
Το πρόβλημα είναι ένα (το έχω ξαναπεί) και μάλλον θέλει κρίση 8ετίας- όσο η 8ετία 1981-1989 για να αλλάξουμε μυαλά. Ίσως να θέλει 28ετία ή 80ετία ή και δε ξέρω πόσες χιλιετίες ακόμα να μάθουν οι Έλληνες ξανά να συνεργάζονται. Οι πόλεις κράτη συνεργάζονταν, οι κοινότητες συνεργάζονταν, οι πολίτες και το ελληνικό κράτος ΔΕ ΣΥΝΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ- το είπε (στο 1:35) και ο Κον Μπεντίτ στην ευρωβουλή κιόλας. Είμαστε διάσημοι, no?
Μα είναι πάρα πολύ απλό και δε χρειάζεται να κηρύττεις την εμπιστοσύνη για να το λύσεις- είναι μέσα μας.
Όταν οι προπρογονοί μας περπάτησαν στη Γη, αναγκάστηκαν να λάβουν κάποιες αποφάσεις. Έπρεπε να κυνηγήσουν τροφή- να επιζήσουν και αυτή η γνώση μεταφερόταν από τις ομάδες στις επόμενες γενιές. Επίσης οι πρόγονοι έπρεπε να ανταλλάσσουν αγαθά μεταξύ των από ένα σημείο και έπειτα και αυτό είχε την εμπιστοσύνη ως κριτήριο απόφασης και φυσικά αν υπάρχει εμπιστοσύνη, όλοι είναι χαρούμενοι.
Κάποιες αποφάσεις βέβαια δεν παίρνονται εύκολα αλλά αποτελούσαν πάντα διλήμματα, δηλαδή αυτό που βρήκα να το φυλάξω για μένα ή να το μοιραστώ; Σίγουρα υπήρχαν ατομιστές, αλλά οι κοινωνίες σίγουρα προόδευαν μέσω της συνεργασίας. Οι ατομικιστικές κοινωνίες εξαλείφονται νομοτελειακά γιατί δεν μία κοινωνία δεν πάει πουθενά με ατομιστές. Στην Αθήνα του 5ο αιώνα π.Χ. φτάσαμε στη Δημοκρατία όπου οι αποφάσεις για το ΣΥΝΟΛΟ, παίρνονταν από ΟΛΟΥΣ, και ΕΦΑΡΜΟΖΟΝΤΑΝ από όλους. Αν δεν υπάκουες το νόμο, ήσουν παραβάτης, γιατί η κοινωνία θα συνεργαζόταν για να σε τιμωρήσει κιόλας. Άρα έπρεπε να πειθαρχείς. Έτσι αντιμετωπίζονταν τα κοινωνικά διλήμματα από τους Αθηναίους και χαζεύει ακόμα κάθε "πολιτισμένος" "άνθρωπος". Και το συνεργατικό σύστημα μάνατζμεντ είναι το "δημοκρατικό" όπου ΟΛΟΙ αποφασίζουν. Τι θέλει αυτό; εκπαίδευση.
Κοινωνικά διλήμματα λοιπόν είναι τα διλήμματα που υπάρχει σύγκρουση για τη λήψη απόφασης και των συνεπειών της μεταξύ του ατομικού ή του συνολικού οφέλους. Σήμερα π.χ. για να μειωθεί η φοροδιαφυγή θα πρέπει να ζητάμε όλοι αποδείξεις και έτσι απαιτείται η συνεργασία πολλών ομάδων προς αυτή την κατεύθυνση. Αν συνεργαζόμαστε το λύνουμε το πρόβλημα, αν όχι, όχι. Απλό.
Η συνεργασία μεταξύ των κοινωνιών
Είναι γνωστό ότι για συνεργασία κατά το Διαφωτισμό μίλησε ο Hοbbes στο Λεβιάθαν (1651), ο Ρουσσό μίλησε για Κοινωνικό Συμβόλαιο (1762). Αργότερα η θεωρία του Δαρβίνου (1859) μάλλον πέρασε στα ψιλά, ή επιβεβαιώθηκε από τον καπιταλισμό, που σου λέει ότι το είδος διαιωνίζεται καλύτερα όταν επιβιώνει ο καλύτερος, όπως λέει ο Andrew Carnegie στο The Gospel of Wealth το 1900.
Οι επιστήμονες μελετούν μεμονωμένα αυτή τη "συνεργατική συμπεριφορά". Να πούμε ότι και αυτή ξεκίνησε για πολεμικούς σκοπούς, όταν η RAF αναγκάστηκε να εντοπίζει τα αντίπαλα υποβρύχια. Από τότε η έρευνα προχώρησε και φτάσαμε το 1944 στην έκδοση του πρώτου σχετικού βιβλίου του John von Neumann και του Oskar Morgenstern's Theory of Games and Economic Behavior (Von Neumann & Morgenstern 1944- θεωρία παιγνίων, το 1950 στο διάσημο Δίλημμα του φυλακισμένου, (ακολούθησαν και άλλα παιχνίδια, όπως το ultimatum game, στο οποίο οι παίχτες μοιράζονται χρήματα, και φανερώνει την τάση του ανθρώπου στον καπιταλισμό α γίνεται πιο εγωιστής, ο Prof. P.J. Hill είπε για τη σχέση ελεύθερης αγοράς και κοινωνίας: I see the [ultimatum] game as simply providing counter evidence to the general presumption that participation in a market economy (capitalism) makes a person more selfish. Ένα άλλο παιχνίδι είναι το Pirate Game, ένα πιο οικονομικό παιχνίδι.
Ας μην πολυλογούμε, εκεί που θέλω να φτάσω είναι στον Robert Axelrod (1984, The Evolution of Cooperation),. Αυτός έκανε ένα πείραμα- ένα τουρνουά που μελέτησε τη συνεργατική συμπεριφορά των παιχτών αλλεπάλληλες φορές.. Σε αυτό το τουρνουά παρατηρήθηκε ότι όταν οι παίχτες έπαιζαν πολλές φορές οι πιθανότητες συνεργατικής συμπεριφοράς αυξάνονταν. Τα συμπεράσματα σε περίληψη:
Η επιτυχία σε ένα παιχνίδι εξέλιξης, προαπαιτεί τα παρακάτω χαρακτηριστικά (μεταφράζω σε απλά ελληνικά):
- Να είσαι καλός: Να συνεργάζεσαι, ποτέ να μην είσαι ο πρώτος που "πουλάει" τον άλλον.
- Να ανταποδίδεις: να ανταποδίδεις το "πούλημα" στο "πούλημα", τη συνεργασία στη συνεργασία.
- Μη φθονείς: να είσαι δίκαιος και σωστός με τον συνεργάτη σου.
- Μην κάνεις τον έξυπνο: ή μην προσπαθείς να κάνεις πολλά κόλπα.
Το συμπέρασμα είναι ότι ο άνθρωπος έχει την τάση και να εμπιστεύεται και να συνεργάζεται ΕΑΝ Ο ΑΝΤΙΠΑΛΟΣ ΠΑΙΖΕΙ ΔΙΚΑΙΑ. Και φυσικά o Axelrod συμπεραίνει- ότι στο τέλος θα φτάσει αυτός που παίζει πιο δίκαια. Γιατί και στο Δαρβίνο (και το επιβεβαιώνει) δεν επιβιώνει ο δυνατότερος ή ο εξυπνότερος, αλλά αυτός που προσαρμόζεται πιο εύκολα. Και προσαρμόζεται καλύτερα αυτός που συνεργάζεται. Τι περιμένουμε;
Σχόλια