Μακρυγιάννης

Εσύ Κύριε, θα αναστήσεις τους πεθαμένους Έλληνες, τους απογόνους αυτονών των περήφανων ανθρώπων, όπου στόλισαν την ανθρωπότη με αρετή

Για το Μακρυγιάννη γνώριζα μέχρι πρόσφατα ότι γνώριζαν όλοι, για τα αποφθεύγματά του και είχα ακούσει κιόλας ότι μετά τον Αγώνα είχε κάνει μία περιουσία από τοκογλυφία έως ότι ήταν και αρχαιοκάπηλος... Πέτυχα λοιπόν τα Απομνημονεύματά του (τον συστήνει και ο Λιαντίνης) και τα διάβασα σε 6 μέρες. Τον θαύμασα για τα έργα του και τα λόγια του (και για μένα) αποτελεί ένα αυθεντικό πρότυπο ορθόδοξου (μάλλον γιατί είχε κάνει τάμα όταν ήταν μικρός και τον ξεφτέλιζαν στον Αι-Γιαννη να πάει με δικά του όπλα μια μέρα και πήγε) και πατριώτη (= με την αμερικάνικη έννοια- που αγαπάει τη γη του).

Εισαγωγή. Βλέπε εδώ για τον Μ, και εδώ και εδώ.
Τι ξέρουμε όλοι για τον Μ.: πολέμησε το 1821, την περιοχή, έκανε την Επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου για το Σύνταγμα.
Τι δε ξέρουμε: Ήταν προφανώς ευφυής, η ιδέα για τα Απομνημονεύματα του ήρθε το 1829 και έγραψε ως το 1850, φιλομαθής (έμαθε να γράφει στα 31 του), σίγουρα λομπίστας, ρήτορας, ταπεινός, πατριώτης, θρήσκος, οικογενειάρχης και προπάντων μεθοδικότατος αφού ό,τι έκανε δούλεψε. Το έργο του δείχνει και πτυχές άλλων ιστορικών στιγμών όπως πχ της υπόθεσης Πατσίφικο- Don Pacifico Affair. 

Λέει για τους Ρωμιούς (τους Έλληνες δηλαδή):  "H Αγγλία τους θέλει να τους κάμη Αγγλους με την δικαιοσύνην την αγγλική, καθώς οι Μαλτέζοι ξυπόλυτους και νηστικούς, οι Γάλλοι Γάλλους, οι Ρούσσοι Ρούσσους κι’ ο Μετερνίκ της Αούστριας Αουστριακούς – κι’ οποίος τους φάγη από τους τέσσερους."


Για να δούμε τα 10 πράγματα που δε ξέρουμε για τον Μακρυγιάννη (και τη σχέση του τότε με το σήμερα και τα άλλα γεγονότα που "γνωρίζουμε") 


1. Πώς τελικά απέκτησε η Ελλάδα Σύνταγμα; 
Ο Μακρυγιάννης είναι αυτός -ίσως και ο μοναδικός- που ουσιαστικά "κυνηγούσε" από την αρχή της Επανάστασης τη δημιουργία Συντάγματος. Το πέτυχε το 1843 μετά κόπων και βασάνων, αφού μύησε πόσους Έλληνες κατά το πρότυπο της Φιλικής εταιρείας και τότε ακόμα έγινε τυχαία αφού ο Καλλέργης (αρχηγός Ιππικού) δεν τον ακολούθησε στην αρχή... Το σχέδιο ήταν να προκαλέσει μία φασαρία και ο Καλλέργης να τον κυνηγήσει ως το Παλάτι (Βουλή σήμερα).
Το κίνημα της 3ης Σεπτέμβρη λέει ο Μ. το γνώριζαν οι Μεγάλες Δυνάμεις- οι πρέσβεις τους- τους είχε πείσει ότι θα δούλευε για αυτούς.. Αφού ο Καλλέργης μετάνιωσε την 1η Σεπτέμβρη που είχε συμφωνηθεί να γίνει το κίνημα του Μακρυγιάννη, αντίπαλοι αποκλείσαν το σπίτι του Μακρυγιάννη. 

Τότε ο Μ, μέσα στο σπίτι του θεωρώντας τον ίδιο και την οικογένειά του ξεγραμμένους, έφτιαξε μια σημαία που έγραφε "Εθνική Συνέλεψη, Σύνταμα" και αφού έκανε τη διαθήκη του βρήκε 7 άτομα (και 4 παιδιά) έξω από το σπίτι του. Μαζεύτηκαν όλοι και έγιναν 25. Με αυτούς τουφεκίστηκαν με τους εχθρούς του απέξω και σκοτώθηκε ένας από τους άλλους (μόνο ένας θέλησε ο θεός λέει ο Μ). Με τους πυροβολισμούς άναψαν και οι φωτιές στα γύρω βουνά που είχε προετοιμάσει ο Μ. και τελικά ο Καλλέργης κινήθηκε προς το παλάτι. Ο Μ. άφησε κάποια φρουρά στο σπίτι του και τον πήγαν στα χέρια στο Παλάτι. Εκεί σταμάτησε το λαό που ήθελε να μπει από τα παράθυρα στο Παλάτι μέσα και αναφέρει ότι υπήρχε τόση τάξη που και ταμπακέρες που έπεσαν, έψαχναν ποιοι τις έχασαν. 
Στη συνέχεια οι σύμβουλοι της Επικρατείας έγιναν οι νέοι Υπουργοί και έφτιαξαν ένα πρώτο χαρτί για το σύνταγμα και ένα χαρτί για την ασφάλεια των δυο πρωτεργατών να τα υπογράψει ο βασιλιάς. Τις επόμενες μέρες έδιωξαν τους Βαυαρούς μέσω πλοίου από τον Πειραιά. Ο Μ. κράτησε την όλη τάξη στον πολύ κόσμο που είχε μαζευτεί. 3 μέρες μετά πήγε είδε και τον Όθωνα από κοντά.

Σήμερα: 3 Σεπτέμβρη γιορτάζουμε τα γενέθλια του ΠΑΣΟΚ. Ο αγώνας του Μακρυγιάννη δεν αναγνωρίστηκε από κανέναν, ένα άγαλμα κάτω από την Ακρόπολη που ήταν τα κτήματά του και το όνομα του έχω σωθεί. 


2. Ποια η σχέση του Μ με τους άλλους αγωνιστές;  

Εθνογραφικός χάρτης της Πελ/νήσου 1890

Ο Μακρυγιάννης στα 23 του (γεν. 1797) είχε περιουσία από εμπόριο (καφενείο και δάνειζε χρήματα) και όταν του είπαν για τη Φιλική Εταιρεία δεν ήθελε να μάθει τα σημεία για να μην τα προδώσει.
 Η Επανάσταση τον βρήκε στη φυλακή στην Πάτρα. Πολέμησε μαζί με τον Δυσσέα (Ανδρούτσο) και τον Γκούρα. Εδώ εντοπίζουμε το πρώτο μπλοκ του Εμφυλίου, Ρουμελιώτες εναντίον Πελοππονήσιων, που τράβηξε για καιρό... Ο Μακρυγιάννης όταν πήγε στην Πελοπόννησο λέει χαρακτηριστικά εκεί έμαθε τι σημαίνει φατρία- μια λέξη άγνωστη σε αυτόν. Οι Πελοποννήσιοι προσπαθούσαν να καρπωθούν όσο περισσότερο μετά τα 2 πρώτα χρόνια της Επανάστασης. Μετά χωρίστηκαν (δεύτερο μπλοκ) σε Βουλευτικόν και Εκτελεστικόν και οι πολιτικοί (Μαυροκορδάτος, Κωλέττης (τρίτο μπλοκ Αγγλόφιλοι- Γαλλόφιλοι-και Ρωσόφιλοι αργότερα) χώριζαν τους στρατιωτικούς σε μπλόκα, ανάλογα τα συμφέροντά των. Ανδρούτσος και Γκούρας είχαν τσακωθεί και παλιότερα (οξύθυμοι και οι δύο) και ο Μακρυγιάννης τους συμφιλίωσε (αργότερα ο Γκούρας με χρήματα από τον Κωλέττη πέταξε τον Ανδρούτσο από την Ακρόπολη).
Ο Μακρυγιάννης είχε έλθει επίσης και σε σύγκρουση με τον Παπαφλέσσα, ο οποίος του είχε ζητήσει τις μπιστόλες του (τις είχε από 18) ο Μ του παρήγγειλε (είπε) "να του γαμήσει το κέρατο". Θεός.
Στο ίδιο σημείο αναφέρει "Ορίστε και η Αρβανίτικη αρετή. Είχαμε Βλάχικη, Κεφαλλονίτικη, Φαναργιώτικη. Να δικαιοσύνη, να κυβερνήται των νέων Ελλήνων!!" Επίσης ο Παπαφλέσσας τον πούλησε σε μία άλλη μάχη.
Ο Μ. δεν πήγαινε ούτε τον Κολοκοτρώνη, θεωρούσε ότι ο Καραισκάκης αδικούνταν και ήταν και αυτός στον Πειραιά  όταν ο Κ. σκοτώθηκε. Ίσως να έζησε περισσότερο από όλους γιατί δεν εστράφη ποτέ εναντίον κανενός και ζήταγε πάντα πατρίδα και δικαιοσύνη... Ήξερε ότι οι πολιτικοί προωθούσαν τους δικούς τους (ανίκανους) και οι σπιούνιοι έδιναν και έπαιρναν.. Στα Απομνημονεύματα περιγράφονται πολλά αντίστοιχα σκηνικά -τα λεγόμενα καπάκια.. 
Σήμερα: no comments. Η νοοτροπία του Μ. δεν επιβίωσε. Ακόμα όλα δουλεύουν  σε φατρίες, όλοι κοιτάνε το συμφέρον της ομάδας τους και όλα φυσικά αλλάζουν γρήγορα και εύκολα. 


3. Ήταν αληθινά τα συναισθήματα του Μακρυγιάννη περί δικαίου; 
Η δικαιοσύνη που αναφέρει ο Μακρυγιάννης. Οι πολεμιστές του 1821 ήταν για μας τώρα πάντα- σαν να λέμε βάρβαροι, κάφροι. Δεν υπήρχε δικαιοσύνη αλλά ο νόμος του ισχυρού- το γνωστό έτζι θέλω που αναφέρει ο ίδιος. Ζούσαν όπως μπορούσαν για να φάνε ψωμί- ή ψωμάκι όπως λέει ο Μ. Έκλεβε ο ένας τον άλλον, περιουσίες από χωρικούς, διαβάτες, όχι μόνο Τούρκους. Ήταν κυριολεκτικά θεόφτωχοι και αγωνίζονταν για το προσωπικό τους κέρδος παράλληλα με το να διώξουν τους Τούρκους. Ο Μακρυγιάννης προσπαθούσε να τα σταματήσει όλα αυτά και πίστευε στη δύναμη του νόμου και σε μελλοντικό Σύνταγμα και αγωνιζόταν για αυτό και μόνο, μνημονεύοντας τους αρχαίους προγόνους των Ελλήνων. Κατηγορεί τον Κολοκοτρώνη (και άλλους αγωνιστές) ότι και αυτός τα είχε κάνει πλακάκια με τους πολιτικούς για την προσωπική του περιουσία. Και μάλλον δίκιο έχει. Μετά την Επανάσταση Έλληνες γύμνωναν (κυριολεκτικά) Έλληνες. Οι ίδιοι οι αρχηγοί έρχονταν σε συγκρούσεις για λάφυρα άπειρες φορές. ΟΜΩΣ, για προσωπικότητες όπως ο Ανδρούτσος ο Μ. δεν καταλαβαίνει το μένος των πολιτικών, καθώς η σημασία του ίδιου του Δυσσέα αλλά και των άλλων αγωνιστών ήταν για τον ίδιο καθοριστικής σημασίας. Το 1822 βέβαια ο ίδιος ο Ανδρούτσος είχε παραγγείλει στον Γκούρα να προσέχει τον Μ. να μην καταλάβει το κάστρο (την Ακρόπολη της Αθήνας). 

Ο Μ. επίσης όταν είδε πως οι συμπολεμιστές του συμπεριφέρονταν στους άλλους Ρωμιούς: «Κι'  από τότε βλέποντας αυτείνη την αρετή, σιχάθηκα το Ρωμαίικον, ότ'  είμαστε ανθρωποφάγοι». 
Σήμερα: Περί δικαίου τα αισθήματα... τα ίδια.. όχι με του Μακρυγιάννη φυσικά. Οι πολίτες (ποτέ δε γίναμε πολίτες στην Ελλάδα) δε σέβονται το νόμο, δε γνωρίζουν τον νόμο, ούτε το Σύνταγμα, η παιδεία που πιστεύει ο Μ. είναι υποβαθμισμένη κτλ κτλ..)



5. Ποιος απελευθέρωσε τελικά τους Έλληνες- οι Έλληνες ή οι ξένοι; 
Ο αγώνας όσο οι Έλληνες ήταν ενωμένοι πήγαινε μια χαρά, μετά τον εμφύλιο (1823) και τον ερχομό του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο (1825), η μόνη αντίσταση ήταν από τον ίδιο τον Μ. στους Μύλους στο Ναύπλιο (με τον Υψηλάντη). Ο Ιμπραήμ γενικά είχε διαλύσει την επανάσταση ως τη Ναυμαχία του Ναυαρίνου (1827). Ευτυχώς οι Μεγάλες Δυνάμεις που γνώριζαν τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας είχαν αποφασίσει για τη δημιουργία κράτους (1827) και στη συνέχεια έφεραν τον Καποδίστρια. Μετά τη μάχη των Μύλων, ο Δεριγνύ (Marie Henri Daniel Gauthier, comte de Rigny) έμεινε με το θάρρος του Μ. και άρχισε να γράφει θετικά στον γαλλικό τύπο. Σίγουρα οι Ελληνες αγωνιστές είχαν κάνει πράγματα, παρά τους εμφυλίους αλλά και συνέπεσαν τα συμφέροντα των ξένων... Οι Άγγλοι τραπεζίτες στη συνέχεια γνωρίζοντας την μελλοντική κατάρρευση της Οθ. Αυτοκρατορίας στήριξαν την Ελλάδα- αλλά στην υπόθεση Πατσίφικο (1850) φαίνεται καθαρά ότι δεν ήθελαν ούτε μία δυνατή εμπορικά Ελλάδα. 
Σήμερα: ακόμα ψάχνουμε.. Είναι βέβαιο ότι η επανάσταση δεν ήταν κοινωνική αλλά οι Ορθόδοξοι έσφαζαν Τούρκους. Έθνος με την ευρωπαϊκή έννοια τότε δημιουργούνταν και ο ίδιος ο Μ. λέει ότι φοβόταν οι Τούρκοι (όπως και η Ιερή Συμμαχία) τον Ναπολέοντα. Κάθε φορά το σύστημα προσπαθεί να διαφυλάξει τα συμφέροντά του από τους εκτός εξουσίας. 

6. Ποιος ο ρόλος του Καποδίστρια; 
Ο Κ. ήρθε στην Ελλάδα το 1828. Μια πολύ καλή ιστορία του Μ. για τον Καποδίστρια εδώ. 

Πλατεία Συντάγματος

Ο Καποδίστριας κυβέρνησε δύο χρόνια καλά λέει ο Μ., μετά όμως όχι. Κυρίως κυβερνούσε ο αδερφός του Αυγουστίνος (που έχουν με τον Μ. τις χειρότερες σχέσεις) και αφού ο Καποδίστριας φυλάκισε τους Μαυρομιχαλαίους και κάλεσε τον Θανάση Βάγια, δεξί χέρι του Αλή Πασά (που πρότεινε στον Κ. να τελειώσει με τους παλιούς και να δημιουργήσει νέους ανθρώπους δικούς του για να κυβερνήσει), η δολοφονία του Κ. ήταν πια κοινό μυστικό. Ο Μ. είχε προσπαθήσει να την αποτρέψει με μία Συνέλευση λίγες μέρες πριν αλλά δεν τον άφησε ο Μιαούλης. Ο Κυβερνήτης είναι νεκρός (1831). Αναλαμβάνει ο αδερφός του αλλά οι ΜΔ φέρνουν τον νεαρό Όθωνα. Ο Μ. ήταν αντίθετος με τη διάλυση του Συντάγματος από τον Κ, όσο και αν τον εκτιμούσε: "Ρώτησαν τον Κυβερνήτη «Διατί χάλασες τους νόμους και το Βουλευτικόν; Είπε «Δεν το ᾿θελε η Ευρώπη». Κι᾿ αν ήταν ᾿λικρινής άνθρωπος, να έλεγε των Ευρωπαίγων ότι «Εγώ δεν πάγω εις την πατρίδα μου να γένω επίγιορκος, να τους χαλάσω εκείνο οπού απόχτησαν με ποταμούς αίματα». Τότε έκαμε και το κράτος εις τμήματα.'

Σήμερα: μισοί και μισοί. Η αλήθεια ως συνήθως στη μέση. Ο Κ. ίσως δε μπορούσε να τα βγάλει πέρα με τον Έλληνα και ακολούθησε ΔΥΣΤΥΧΩΣ συμβουλές τρίτων που δεν είχαν την ευθύνη του και τη θέση του και κατέστρεψε και την εικόνα του  και το έργο του.. 

7. Ποια η σχέση Μακρυγιάννη και Όθωνα; 
Ο Όθωνας ήρθε το 1833. Ο ίδιος συμπάθησε τον Μ. ως αγνό αγωνιστή και του βάφτισε το τέταρτο παιδί του, που το 1862 θα τον έδιωχνε από την Ελλάδα. Η Αντιβασιλεία δεν κυβέρνησε δίκαια κατά τον Μ. και συνέχισε την τακτική των Ελλήνων πολιτικών, ήτοι φατρίες, συμφέροντα και προσωπικός πλουτισμός. 8 χρόνια μετά την ενηλικίωσή του όμως, ο Όθων δεν παραχωρούσε Σύνταγμα. Και ανέλαβε να το υλοποιήσει ο Μακρυγιάννης, με συνωμοσία- κίνημα- επανάσταση, ο καθένας μπορεί να το πει όπως θέλει. Στη συνέχεια βέβαια δεν τα πήγαιναν πολύ καλά, αφού ο Μ. κατηγορήθηκε για συνωμοσία ενάντια στο βασιλιά, (γνωστή είναι και η επιστολή του) λόγω της τεράστιας επιρροής που είχε στον τύπο της εποχής, της αγάπης του από το λαό. Φυλακίστηκε το 1852-54. Τελικά ο γιος του Μ. ανέτρεψε τον Όθωνα το 1862.. 

Σημαία εταιρείας Ανατ.Ινδιών

Σήμερα. Ο Όθων είναι βαυαρός. Το μπλε σκούρο της ελληνικής σημαίας σήμερα είναι το χρώμα της Βαυαρίας, και το σχήμα της είναι από τον Μαυροκορδάτο, στο σχήμα της σημαίας της βρεταννικής εταιρείας ανατολικών Ινδιών. Προτεκτοράτο ήταν η Ελλάδα τότε, με βασιλιά μάνατζερ... 

8. Μετά το 1843. Αυτόχθονες και Ετερόχθονες.  Ο πρώτος επίσημος διχασμός; 
Μετά το 1843 έγινε η Συνέλευση: 
Μια μειοψηφία της Βουλής, με επικεφαλής τον Μακρυγιάννη και τον Παλαμήδη αξιώνει να μην κατέχουν Υπουργήματα και δημόσιες θέσεις οι ετερόχθονες. 

Οι Έλληνες, λοιπόν, σύμφωνα με τα πρώτα συνταγματικά κείμενα, ορίζονται με βάση το “αν πιστεύουσι εις Χριστόν”, διευκρινίζεται, ωστόσο, ότι το νέο κράτος θα είναι ανεκτικό απέναντι σε άλλες θρησκείες. Δημιουργείται έκτοτε μια σύγκρουση συμφερόντων ανάμεσα σε αυτόχθονες και ετερόχθονες, η οποία ουσιαστικά έχει ως επίδικο το κράτος και τους μηχανισμούς του και βεβαίως τη διαχείριση των δανείων και των δημοσίων εσόδων. Οι αυτόχθονες αξίωναν να εκδιωχθούν όλοι οι ετερόχθονες από τα δημόσια αξιώματα, τουλάχιστον για ολίγα χρόνια, ώσπου να βάλουν οι πολιτικοί απόγονοι του κλεφταρματολισμού “βάλσαμο στις πληγές τους”. 

Οι προσπάθειες αποκατάστασης του προσφυγικού στοιχείου κατά τα πρώτα χρόνια της οθωνικής περιόδου προκάλεσαν αντιδράσεις. Η στάση αυτή υποδήλωνε την ύπαρξη ενός βαθύτερου ανταγωνισμού, τον οποίο προκαλούσε η συνύπαρξη του ντόπιου ελληνικού στοιχείου (αυτόχθονες) και του προσφυγικού, αλλά ομογενούς (ετερόχθονες). Το θέμα των σχέσεων αυτοχθόνων και ετεροχθόνων, που δίχασε την κοινή γνώμη, παρουσιάστηκε στο πολιτικό πεδίο ως διαμάχη στις 'θυελλώδεις συζητήσεις της Εθνοσυνέλευσης που συνήλθε μετά την επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου 1843.

Αυτό λόγω των αγωνιστών που πολέμησαν και των νεοφερμένων Φαναριωτών κ.α.Αντιγράφω από εδώ : Ο τόπος έπειτα από τόσες θυσίες κι αγώνες, έπεσε κάτω από δύο τυραννίες των Βαυαρών και των «νεήλυδων», που οι περισσότεροι ήταν Φαναριώτες. Αυτοί κατείχαν τις θέσεις κλειδιά – υπουργοί, δικαστές, νομάρχες, διευθυντές και τμηματάρχες των υπηρεσιών. Λιγοστοί ντόπιοι κατάφερναν να πάρουν κάποιο σημαντικό πόστο. Χρόνια μόχθησαν να στρώσουν το τραπέζι και τώρα έβλεπαν να κάθονται ολόγυρα σε αυτό για να απολαύσουν εκείνοι που πουθενά δεν είχαν φανεί όσο στάχτες, δάκρυα και αίμα ήταν το καθετί στον τόπο. Έλεγαν:

- Όσοι ήρθανε και πολέμησαν μαζί μας, αυτοί μάλιστα, πρέπει να έχουνε τα ίδια δικαιώματα με ‘μας, οι άλλοι όμως όχι. 
Σήμερα. Αλλαγή νοοτροπίας 0%- απλά για να ξέρουμε από που πλακωνόμαστε τόσα χρόνια... και σκοτωνόμαστε και και και... 

9. Μακρυγιάννης και ξένοι
Ένα ωραίο απόσπασμα εδώ. 
Από την εποχή του Καποδίστρια, λήστευαν τους περιηγητές. Ήταν συμφωνία του Καποδίστρια και του Κολοκοτρώνη για να γράφουν αρνητικά πράγματα για να μην υπάρχουν αξιώσεις για νέα σύνορα. Υπήρχαν έλληνες σε όλη την Ελλάδα και το πρώτο ελληνικό κράτος ήταν
O Μακρυγιάννης άργησε να συνειδητοποιήσει το ρόλο των ξένων στη Xώρα μας, εκτός από τους Φιλέλληνες, για τους οποίους μέχρι τέλος εκφράζει την ευγνωμοσύνη του. Επιτίθεται στους υπαίτιους των δύο πρώτων Eμφύλιων, ιδιαίτερα στους Μεταξά, Κωλέττη και Μαυροκορδάτο, δεν έχει όμως αντιληφθεί ακόμη τις σχέσεις τους με τις ξένες δυνάμεις και εμφανίζεται αμήχανος: «Δεν ήξερα τι να κάμω, ότι ήμουν άμαθος από τέτοια»(!)
Είχε πολύ σεβασμό για τους Γάλλους, τους οποίους επαινεί για την προσπάθεια να εκπαιδεύσουν τους Έλληνες. 
Σήμερα: ποτέ δεν καταλάβαμε το ρόλο μας ούτε το ρόλο τους. Οι ξένες δυνάμεις είναι δυνατές και επηρρεάζουν- ακόμα και σήμερα, ποιος δεν εξαρτάται στην Ευρώπη από τη Γερμανία σήμερα; Η οικονομική ισχύς είναι ισχύς- αντίποδας θα μπορούσε να είναι η πολιτιστική ισχύς (μόνο για αυτό είμαστε, αφού μάνατζερ δεν είμαστε)


10. Τέλος: Μακρυγιάννης και μάρκετινγκ 
Αστείο ίσως. Και όμως. Εκτός από τα Απομνημονεύματά του, το λόμπινγκ με τραπέζια που έκανε στους έχοντες επιρροή (αλλά η επιρροή δεν είναι ικανότητα, όπως ισχυρίζεται), δεν είναι μόνο αυτά για να του δώσει κανείς τον τίτλο του marketeer, αφού προωθεί στρατηγικά και μόνος του τον άθλο της Ελληνικής Επανάστασης στις ευρωπαϊκές αυλές. Ρητορεύει και πείθει με τα επιχειρήματά του στις συνελεύσεις που παρίσταται, πολιτικούς και διπλωμάτες. 
Επίσης χρησιμοποιούσε τον Τύπο ως μέσο πίεσης, δημοσιεύοντας επιστολές και απειλώντας ότι θα πει πράγματα δημόσια σε ισχυρούς άντρες της εποχής. 

Ο Μ. σχεδίασε λοιπόν πίνακες ζωγραφικής με αναπαραστάσεις των μαχών όπως τον πίνακα  Πόλεμος της Τριπολιτζάς και των πέριξ αυτών χωριών = Βataille de Tripolitza et des villages avoisinants και ανέθεσε στον Παναγιώτη Ζωγράφο αυτό το έργο. Ο Ζωγράφος έρχεται μαζί με τους δύο γιους του και αναλαμβάνει την αποτύπωση των αναμνήσεων το Μακρυγιάννη. Λίγο πριν, ο τελευταίος είχε αναθέσει το ίδιο έργο σε έναν «Φράγκο». Η συνεργασία δεν ευδοκίμησε, όπως αναφέρει ο στρατηγός. Και τούτο διότι ο «Φράγκος» δεν κατάφερε να κατανοήσει και να ταυτιστεί με το πώς ο στρατηγός βίωσε τον αγώνα. Ό,τι δεν κατάφερε ο λόγιος «Φράγκος», λέει ο Μακρυγιάννης, το κατόρθωσε αυτός ο Έλληνας, που δεν πήγε σε δάσκαλο και γεννήθηκε καθώς η μητέρα του μάζευε ξύλα.  
Ο Παναγιώτης φιλοτέχνησε εικοσιπέντε πίνακες. Αντίγραφα των πινάκων φτιάχτηκαν από τους γιους και από τον ίδιο τον Παναγιώτη και μοιράστηκαν όπως ήθελε ο Μακρυγιάννης στον βασιλιά Όθωνα, στον Τσάρο της Ρωσίας, τον βασιλιά της Γαλλίας και την βασίλισσα της Αγγλίας.

Επίλογος 

Πραγματικά αν δεν υπήρχε ο Μακρυγιάννης, η Ελληνική Επανάσταση και το Ελληνικό Βασίλειο θα ήταν τελείως διαφορετικά... Στα περιστατικά με τον Γκούρα (σκοτώθηκε στην πολιορκία της Ακρόπολης  από τον Κιουταχή 1/10/1826) και τον Ανδρούτσο (δολοφονήθηκε 5/6/1825), με τον Καποδίστρια, τον Όθωνα, η εμπλοκή του και ο ρόλος του ήταν τόσο σημαντικοί που η λέξη καταλυτικός είναι μικρή. Διαμόρφωσε τις εξελίξεις προς το σημερινό υπάρχον πολίτευμα της Ελλάδας, πολέμησε τη νοοτροπία και πολεμήθηκε για αυτό. Φυσικά δεν πρόκειται για άγιο. Ήταν απειλητικός όταν απειλούνταν και υλοποιούσε τις απειλές του. Αλλά είχε αξίες που φαίνονται παντού. Ίσως και τα ίδια τα Α. του να είναι η εξομολόγησή του... 

Το γεγονός ότι πέθανε από τις 5 πληγές που είχε στο κορμί του (2 στο κεφάλι, μία στο χέρι, μία στο πόδι και μία στην κοιλιά) μετά την αποφυλάκισή του που άνοιγαν και συχνά, μακροβιότερος μάλλον των αγωνιστών, λέει κάτι ακόμα...