Οδυσσέως Οδύσσεια

Update: Πλέον έγραψα βιβλίο για το θέμα. Δείτε εδώ 

Οδύσσεια. Ομήρου.
Ξέρουμε ότι είναι το πρώτο - αρχαιότερο "ευρωπαϊκό" λογοτεχνικό έργο, έπος, μαζί με την Ιλιάδα θεωρείται ότι γράφτηκε από τον Όμηρο. Άγνωστο το πότε, κάποιοι λένε τον 7ο αιώνα, παλιότερα προφανώς, για πολλούς λόγους. Αυτό το ποστ να είμαι ειλικρινής γράφτηκε για να υποστηρίξει ότι δεν υπήρξε Όμηρος, παρά Οδυσσέας.

Μερικά σημεία που χρήζουν αναφοράς (διαβάστε και εδώ ένα ωραίο ποστ)

Τι σημαίνει το όνομα Οδυσσεύς; και ποια η σημασία των ονομάτων στους αρχαίους; 
Το όνομα του Οδυσσέα δόθηκε από τον παππού του τον Αυτόλυκο (από τους πιο πονηρούς ανθρώπους της αρχαιότητας) και αναφέρεται στη ραψωδία τ,  ο οποίος Αυτόλυκος επειδή περιπλανήθηκε, ταλαιπωρήθηκε και μισήθηκε στη ζωή του, ονόμασε τον γιο της κόρης του Αντίκλειας με το ρήμα  οδύσσομαι, που σημαίνει ακριβώς αυτό, ότι ταλαιπωρήθηκε.

Επίσης άλλα ονόματα της Οδύσσειας που αναφέρονται με την κατάληξη -ίδης είναι Ορέστης Αγαμεμνονίδης, Δίας Κρονίδης, Αλιθέρσης Νεστορίδης, Νέστορας Νηλειάδης... Πόντιοι; όχι απλά το πατρώνυμο ήταν το επώνυμο των Ομηρικών προσώπων, όπως ακριβώς σήμερα τα ποντιακά ονόματα.

Λευκάδα- Ιθάκη κατά τον Doerpfeld

Γιατί όλοι μιλάνε για την Ομηρική γλώσσα; 
Αυτό που έχουμε έως σήμερα ως Νεο-Έλληνες συνδετικό με τους αρχαίους είναι η γλώσσα: Ηελοιος, - Helios για τους Άγγλους, νόστιμον ήμαρ η μέρα του γυρισμού, νόστιμο δηλαδή κυριολεκτικά είναι αυτό που σου θυμίζει την πατρίδα όπως και ωραίο είναι αυτό που είναι στην ώρα του. Επίσης λώπη και λωποδύτης,  φάος για το φως και αναρίθμητα άλλα παραδείγματα που μας δίνει το αρχαίο κείμενο δίνουν τη συνέχεια της γλώσσας μας για 3000 και περισσότερα χρόνια. Βέβαια με τα μήλα στην Οδύσσεια εννοούν τα πρόβατα. Να μην υποτιμούμε και το όνομα του Μέντορα με το αγγλικό mentor, τον γηραιότερο και σοφό σύμβουλο. Εντυπωσιακό πραγματικά.

Που είναι η Ομηρική Ιθάκη; στη Λευκάδα. Γιατί; 

O τάφος του Ντέρπφελντ στο Νυδρί 

Ένας διάσημος Γερμανός που αγνοούμε, ο Ντέρπφελντ, εκτός του ότι ανέσκαψε Ολυμπία, Τροία, Αθήνα, κτλ, έγραψε ένα βιβλίο για την Ομηρική Ιθάκη,
τη Λευκάδα δηλαδή. Ο τάφος του Ντέρπφελντ είναι σήμερα στο Νυδρί της Λευκάδας. Η θεωρία (που υποστηρίζει και ο ίδιος) ότι η Ιθάκη είναι η Λευκάδα έχει πολλά βάσιμα επιχειρήματα τα οποία είναι:

1. -η Ιθάκη αναφέρεται ως αμφιάλω- ξηρά που βρίσκεται ανάμεσα από θάλασσες. Η Λευκάδα είναι συνδεδεμένη με την Ακαρνανία και έχει πρόσβαση και από τη ξηρά.
2. για πολλούς ταξιδιώτες αναφέρεται ότι έφτασαν στην Ιθάκη χωρίς πλοίο, υπονοώντας ότι φτάνεις και πεζή.
3. Η Πηνελόπη ήταν κόρη του Ικάριου, ισχυρού βασιλιά της συνδεδεμένης με την Λευκάδα-Ιθάκη με ξηρά Ακαρνανίας, που νυμφεύθηκε ο Οδυσσέας ως γείτονας βασιλιάς σε ένα βασίλειο 4 νησιών και το κέντρο ήταν στην Ιθάκη.
4. γενικά αναφέρεται ως μεγάλο μέρος με κοπάδια, λίγο δύσκολο για μικρό νησί. Επίσης δεν ταυτίζονται τόσο οι ομηρικές τοποθεσίες όπως πχ το χοιροστάσιο του Εύμαιου με τη σημερινή Ιθάκη αλλά με τη νότια Λευκάδα, όπως και πχ με το πλοίο που προσπάθησαν οι μνηστήρες να σκοτώσουν τον Τηλέμαχο όταν γύρναγε από το Νέστορα παραφύλαγε σε ένα νησάκι κάτω από τη Λευκάδα, το σημερινό Αρκούδι, όχι κάτω από την Ιθάκη.

   

   Το νησί Αρκούδι

Από τη Wikipedia
Σύμφωνα με την θεωρία του Δαίρπφελντ είναι το ακριβές αντίγραφο της Ομηρικής Αστερίδας. 
1) Είναι το μοναδικό νησί στην περιοχή, που έχει δύο αμφίδυμα λιμάνια όμοια δεξιόστροφα, το ένα βορειοανατολικά και το άλλο ανατολικά αλλά νοτιότερα («λιμένες δ΄ ένι ναύλοχοι αυτή αμφίδυμοι» και μάλιστα που άνετα κρύβουν ένα πλοίο 
2) Έχει ζωτικό χώρο που χωράει έναν οικισμό όπως τις Αλαλκομενές, όπως μαρτυρεί ο Απολλόδωρος στο διάμεσο των 2 λιμανιών 
3)Έχει ανεμοδαρμένα ύψη για το ημερήσιο καραούλι και 
4)Βρίσκεται νοτιότερα της Λευκάδας - Ιθάκης, όπως το προσδιορίζει ο Όμηρος («πρίν πατρίδα γαίαν οικέσθαι») ακριβώς στην πορεία του ερχομού από την Πύλο.

Επίσης ο Στράβων στα Γεωγραφικά αναφέρει ότι η Λευκάδα ήταν ενωμένη με την Ακαρνανία και τον ισθμό τον έσκαψαν οι Κορίνθιοι. 

Ο Όμηρος υπήρξε; ήταν ναύτης; ποιητής; ήταν πολλοί; είχε πάει στην Ιθάκη; στην Τροία; πώς τα ήξερε όλα αυτά; γιατί δε ξέρουμε από που είναι;;;; 

Θα μεροληπτήσω υποστηρίζοντας την άποψη διαφόρων ότι ο Οδυσσέας έγραψε την Οδύσσεια (δε ξέρω και για την Ιλιάδα, αλλά ποιος άλλος;). Γιατί. Ο ένας λόγος είναι πρακτικός, ο άλλος είναι τελικός, σχετίζεται με το σκοπό τους, ο τρίτος είναι γλωσσολογικός- ιστορικός για τον "Όμηρο". UPDATE και βρήκα και έναν τέταρτο.

Ο πρώτος & πρακτικός λόγος είναι ότι τόσες λεπτομέρειες που αναφέρονται θα πρέπει κάποιος να τις ήξερε αφού τις έβλεπε ή ζούσε ο ίδιος. Δε λέμε μόνο για πράγματα που μπορείς να ρωτήσεις πχ πώς ήταν τα παλάτια της Πύλου και της Σπάρτης που πήγε ο Τηλέμαχος (περιγράφονται με ακρίβεια) αλλά και το ότι αναφέρεται ότι η Πηνελόπη για να βγάλει το τόξο του να το δώσει για τον άθλο πριν τη μνηστηροφονία πάτησε πάνω σε μία σανίδα για να φτάσει το κουτί με το τόξο. Γενικά λέει λεπτομέρειες που μόνο αν ήσουν ο ίδιος ο Οδυσσέας θα τις γνώριζες (αν υπήρξε ο Οδυσσέας πάντα). Και φυσικά θα μπορούσε να συγκεντρώσει στοιχεία από όσους έζησαν και μετά τον πόλεμο (για το αν ο Τρωικός πόλεμος είναι ιστορικό γεγονός ε δεδομένου της ανακάλυψης της Τροίας ε το δεχόμαστε).

Το νησί Αρκούδι στο χάρτη του Ντέρπλφελντ

Ο δεύτερος είναι ότι ο στόχος είναι η υστεροφημία του βασιλιά- ήρωα Οδυσσέα. Τι πιο απλό για έναν βασιλιά που επέστρεψε τελικά από την Τροία (που βρήκε ο Σλήμαν) να κάτσει να διηγηθεί και να γράψει τα όσα έζησε για να θυμούνται οι επόμενοι και να τραγουδάνε τις ιστορίες του. Τα δημοτικά μας τραγούδια το ίδιο δεν είναι; με μερικές υπερβολές πάντα;

Ο γλωσσολογικός είναι ότι για την καταγωγή του Ομήρου λέει ερίζουν 8 πόλεις. Μα δε ξέρουμε τίποτα για αυτόν. Τυφλός λέει. Η λέξη Όμηρος προέρχεται από το ομός (=όμοιος) και το αραρίσκω (=ταιριάζω) - ομηρέω αόριστος ωμήρησε όπως αναφέρεται στην π 468, έλα μαζί μου, συμβάδισε λέει ο χοιροβοσκός Εύμαιος.
Σήμερα τη λέξη όμηρος τη χρησιμοποιούμε και για τον αυτόπτη μάρτυρα ουσιαστικά... αυτόν που συμβαδίζει ελεύθερα μεταφρασμένο. Ο Όμηρος είναι πιο πιθανό (κατ'εμέ) να χρησιμοποιήθηκε ως Οδύσσεια του αυτόπτη- και Ιλιάδα του αυτόπτη. Μη ξεχνάμε ότι ήταν και στα δύο, με πρωταγωνιστικό ρόλο και στα δύο. Γιατί λοιπόν να μην τα "έγραψε" ο ίδιος ο Οδυσσέας; Παμπόνηρος ήταν να κάνει και αυτό.

4ος και επίσης ουσιαστικότερος λόγος είναι η απουσία από τα έπη του ανθρώπου και ήρωα αντιστοίχως, που έφερε με δόλο τον Οδυσσέα στην Τροία, κάτι που δεν του το συγχωρησε ποτέ, του Παλαμήδη. Τον Παλαμήδη οι μύθοι λένε ότι τον λιθοβόλησε στην Τροία ο ίδιος ο Οδυσσέας με δόλο φυσικά. Ο Ιωάννης Κακριδής, Ελληνική μυθολογία, 1-5, Εκδοτική Αθηνών, τομ. 1, σ. 93 κ. επ. εξηγεί για αυτή την απουσία: «την σιωπή του Ομήρου από το γεγονός ότι τα ομηρικά έπη αρχίζουν με τον τελευταίο χρόνο του πολέμου. Ο Όμηρος δεν ήθελε, προφανώς να μειώσει την φήμη του Οδυσσέα.» 

Οι προορισμοί του Όμηρου υπήρχαν; Οι πληροφορίες γενικά της Οδύσσειας ισχύουν; 
Γενικότερα αναφέρονται πολλές ναυτικές γνώσεις του Οδυσσέας, συγκεκριμένες γεωγραφικές πληροφορίες που συνδέονται και με το παραπάνω ερώτημα (πχ το παλάτι του Οδυσσέα ήταν δίπλα στη θάλασσα αφού ο Τηλέμαχος περπατούσε εύκολα εκεί) αλλά και αστρολογικές (πχ που να είχε τα αστέρια στην επιστροφή του, μπορείτε να διαβάσετε και αυτό), όπως και κατασκευαστικές λεπτομέρειες που ειδικός θα τις γνώριζε- ο Οδυσσέας εν προκειμένω. Ίσως και να τις γνώριζε, ειδικά αν τα έγραψε ο ίδιος.
Οι προορισμοί θα θεωρούνταν μύθοι εάν δεν υπήρχε ο πλούσιος και μανιακός Σλήμαν. Έτσι εντοπίστηκε η Τροία στο λόφο Χισαρλίκ, οι Μυκήνες, όπως επίσης και η Πύλος.
Τώρα για τις Σειρήνες και τα υπόλοιπα μυθολογικά, πολλοί λένε ότι αφορούν το ταξίδι της ψυχής με πιο σημαντικό την επίσκεψη του στον Άδη... άλλο θέμα αυτό. Ποιος άλλος πήγε εκεί; μα φυσικά ο Χριστός, ο Ηρακλής και ο Ορφέας. Μεγάλη κουβέντα.

Ποιος κατέγραψε τα έπη και πότε χρονολογούνται; 

ti-ri-po-de ή τρίποδας στη Γραμμική ΄Β 

Ο Πεισίστρατος στην Αθήνα έκανε συστηματική καταγραφή τους. Τα έπη έχουν διάφορες ελληνικές διαλέκτους αλλά και λέξεις της Γραμμικής ΄Β, όπως ο τρίπους- τρίποδο. Ήταν προφορικά σαν τα δημοτικά τραγούδια, επισήμως χρονολογούνται τον 7ο αιώνα, αλλά μάλλον είναι αρκετά παλιότερα, η Γραμμική ΄Β τοποθετείται (η χρήση της) στο 1300 π.Χ. και ο Τρωικός Πόλεμος περίπου το 1100 π.Χ.
Γενικότερα έγιναν πολλές αλλαγές με αυτό που λέμε σήμερα Κάθοδο των Δωριέων (1100-900 πΧ) που συνδέεται και με τους μύθους της Ολυμπίας ή τους Σκοτεινούς Αιώνες αργότερα και χάθηκε γνώση.

Αφού γύρισε ο Οδυσσέας, που πέθανε τελικά; 
Στο χρησμό που πήρε, αναφέρεται στη χώρα που δε θα ξέρουν το αλάτι και θα τον έβλεπαν με κουπί και θα τον ρωτούσαν που το πας το φτυάρι. Που; εκείνος μόνο θα ξέρει.

Πέτυχε το σκοπό του το έργο; 
Στην αρχαιότητα σίγουρα τα έπη θα ήταν το σινεμά της εποχής... Αν δεις την επιρροή που έχει στην τέχνη...μάλλον ως έργο πέτυχαν το σκοπό τους. Εντυπωσιακό είναι που αναφέρονται πολλά στοιχεία από την επίσκεψή του στον Άδη όπως ότι είδε το Μίνωα, μίλησε με τον Ηρακλή, εκτός από τον Αγαμέμνονα και τον Αχιλλέα... Η υστεροφημία των ηρώων επετεύχθη 100%.

Εδώ και το πόστ για το αν και η Ιλιάδα είναι φτιαγμένη από πρωτοβουλία του Οδυσσέα.