Η Φιλική Εταιρεία μας ελευθέρωσε από τους Τούρκους. Πώς; τι απέγιναν όσοι ανακατεύτηκαν με αυτή την ιστορία της "απελευθέρωσης του Γένους"; γιατί δε γνωρίζουμε και πολλά για αυτή την ιστορία;
Πώς έγινε ό,τι έγινε
Ο άγνωστος διαφωτιστής Χριστόπουλος στα Πολιτικά Παράλληλα που εκδόθηκαν το 1833 στο Παρίσι, περιγράφει την ιστορία σε υποσημειώσεις από τη σελίδα 158: "σκοπεύοντας να απατήσουν τους Έλληνας" δείχνει το που πάτησαν οι φιλικοί... στην απάτη ότι κάποιος (ο τσάρος της Ρωσίας) τους βοηθάει. "προς το τέλος του 1815 έβαλαν και άλλους στην αρχή" το Σέκερη δηλαδή, το 1817 ο Σκουφάς έβαλε τον Άνθιμο Γαζή. Μετά την αποστολή των "αποστόλων" στην Ελλάδα το 1818, η "συνομωσία" επεκτάθηκε σε "Βουλγαρία, Βλαχία και Πογδανία". Αναφέρεται ότι μετά το θάνατο του Σκουφά ο Ξάνθος έχασε όλη του την περιουσία, ότι ο Μαυρομιχάλης ζητούσε από τότε χρήματα (!!!) και ότι ο Σέκερης ανέλαβε να του τα δώσει. Το 1819 μπήκε και ο Μαυροκορδάτος, "η απάτη έτρεχεν" και τον Ιανουάριο του 1820 φανέρωσαν στον ΙΚ (Καποδίστρια) την Εταιρεία... "ο Υψηλάντης το εδέχθηκεν- έγινε Επίτροπος της Αρχής- εβγήκεν από τη Ρουσίαν- άναψε την αποστασίαν- και έγινεν ό,τι έγινε."
Εισαγωγικά
Η Εταιρεία των Φιλικών συστάθηκε στην Οδησσό το 1814 με τις γνωστές οδούς του Κολωνακίου Σκουφά, Τσακάλωφ και Ξάνθου, ο οποίος δεν ευτύχησε να δει το όνομά του σε τόσο μεγάλο δρόμο όσο οι δύο προηγούμενοι. Έμποροι, τρελοί σίγουρα, όπως είπε και ο Κολοκοτρώνης αν αποτύχαιναν θα τους έβριζαν όλοι μετά... Κάποιοι λένε ότι είναι μασόνοι, ίσως και για αυτό να μην μας μαθαίνει κανείς κάτι ξεκάθαρο για αυτή την ιστορία.
Πριν από την Εταιρεία των Φιλικών -1814
Προφανώς οι μετέπειτα Φιλικοί κάπου πάτησαν. Που όμως;
Σύμφωνα με τις αναφορές του Φιλικού και ιερολοχίτη Π. Καλεβρά, πρέπει να υπήρχαν και άλλες μυστικές οργανώσεις, όπως η «Εταιρεία του Λέοντος» και η «Εταιρεία του Φοίνικος»....
και επίσης
Πριν από την Φιλική Εταιρεία ιδρύθηκαν για σκοπούς εθνικούς και άλλες εταιρείες. Από αυτές, παλαιότερη θεωρείται η «Εταιρεία Τού Ρήγα» με έδρα το Βουκουρέστι και αργότερα την Βιέννη. Δεύτερη είναι η «Πατριωτική Εταιρεία», η οποία ιδρύθηκε στην Κέρκυρα. Ακολουθεί η «Εταιρεία Τού Ελληνογλώσσου Ξενοδοχείου», η οποία ιδρύθηκε το 1809 στο Παρίσι. Έπειτα έρχεται η «Εταιρεία Τού Φοίνικος», (από τον Μαυροκορδάτο) η οποία ιδρύθηκε στην Μόσχα το 1812. Το ίδιο έτος ιδρύθηκε στην Αθήνα η αρχαιόφιλη «Φιλόμουσος Εταιρεία». Όλες όμως αυτές, τις ξεπέρασε η «Φιλική Εταιρεία».
Συνεπώς η δράση ξεκίνησε μετά τον ευρωπαϊκό διαφωτισμό και οι Έλληνες εκτός σημερινής Ελλάδας οργανώνονταν. Και έτσι έχουμε 8 περίπου εταιρείες στην Ευρώπη πριν τους Φιλικούς, με τους 3 ιδρυτές να είναι μέλη σε κάποιες από αυτές. Στην Ελλάδα ήταν μόνο μία, φιλοαγγλική, το 1813.
Προφιλικές Εταιρείες 1790-1814
Εταιρεία του Ρήγα Βουκουρέστι- Βιέννη 1790-1792 περίπου
Πατριωτική Εταιρεία Κέρκυρα 1797 με σκοπό: "ο Λαός μπορεί να ονομασθεί ελεύθερος τότε μόνον, όταν διαπαιδαγωγηθεί, όταν ελευθερωθεί από τις αλυσίδες των προλήψεων και προχωρήσει στον δρόμο της Αρετής…"
Εταιρεία του Λέοντος ως σκοπό την διατήρηση και στην επέκταση των προνομίων των Φαναριωτών
Ελληνόγλωσσο Ξενοδοχείο, την πιο σημαντική πρωτοβουλία, Παρίσι 1809 με μέλος τον Τσακάλωφ (που μύησε τον Σκουφά στη Μόσχα) και ψυχή τον Γρηγόριο Ζαλύκη
Εταιρεία Φοίνικος- Μόσχα 1812 από τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο, με μέλη Σκουφά και Ξάνθο,
Φιλόμουσος Εταιρεία Αθηνών 1813 «νά ίδωσι τάς επιστήμας να επιστρέψωσι πάλιν εις το Λύκειον και την αρχαίαν Ακαδημίαν των». υπό την αγγλική προστασία και το ρωσικό αντίβαρο αυτής
Εταιρεία των Φίλων των Μουσών Βιέννη 1814 από τον Καποδίστρια με σκοπό τη συλλογή χρημάτων για ενίσχυση Ελλήνων που θα φοιτούσαν στην Ευρώπη.
Γράφει ο ίδιος ο ΙΚ για την Φιλόμουσο Εταιρεία Αθηνών
Κοινώς οι προσπάθειες πολλές και η τριάδα Σκουφά- Τσακάλωφ- Ξάνθου ήταν αυτή που τελικά πέτυχε την οργάνωση της επανάστασης. Τι βοήθησε να πετύχει;
1814-1818. Η ιδέα και η αρχική οργάνωση
Τι έκαναν οι ιδρυτές πριν γνωριστούν; Στο Παρίσι ο Τσακάλωφ βρίσκονταν για σπουδές και είχε συμμετάσχει στην ίδρυση του Ελληνόγλωσσου Ξενοδοχείου το 1809 έναν οργανισμό εκπαιδευτικό- πατριωτικό. Ο οργανισμός παρήκμασε, αλλά του έμεινε η γνώση.
Ο Εμμανουήλ Ξάνθος περιγράφει ακριβώς τα γεγονότα που τον οδήγησαν στην ίδρυσή της, λέγοντας ότι κατά τη μύησή του σε τέκτονα συνέλαβε την ιδέα της ιδρύσεως μιας επαναστατικής εταιρείας κατά τον τύπο των τεκτονικών στοών: «…Μεταβάς ακολούθως εις την Αγίαν Μαύραν, διά παρακινήσεως φίλου του τινός Παναγιωτάκη Καραγιάννη, εισήχθη εις την εταιρείαν των ελευθέρων Κτίστων (μασόνων) ων δε ιδεών ελευθέρων και πνέων πάντοτε μίσος κατά της τουρκικής τυραννίας συνέλαβε αμέσως την ιδέαν ότι εδύνατο να ενεργηθή μια μυστική εταιρεία κατά τους κανόνας ταύτης των ελευθέρων κτίστων, βάσιν έχουσα την ένωσιν όλων των εν Ελλάδι και εις άλλα μέρη ευρισκομένων διαφόρων καπιτάνων αρματολών και άλλων επισήμων πάσης τάξεως ομογενών, δια να ενεργήσωσιν, ευκαιρίας δοθείσης την απελευθέρωσιν της Πατρίδος…».
Στην οικία του Γρηγορίου Ιωάννου Μαρασλή, όπου συνεδρίαζαν τα μέλη της Φιλικής Εταιρείας, σήμερα υπάρχει το Μουσείο Φιλικής Εταιρείας δημάρχου της πόλης της Οδησσού για δεκαέξι χρόνια, από το 1878 ως το 1895. Εκτός από τη Ρωσία είναι πασιφανές ότι τα Επτάνησα έπαιξαν τεράστιο ρόλο για τη δημιουργία της Φιλικής Εταιρείας.
Το 1818 μετέφεραν τη δράση τους στην Κωνσταντινούπολη, και τον Ιούλιο ο Σκουφάς πέθανε. Με αφορμή αυτό και με δεδομένη την εξάπλωσή της, οι δύο ιδρυτές επιχείρησαν να βρουν μια μεγάλη προσωπικότητα να αναλάβει, θέλοντας να της προσδώσουν μεγαλύτερο κύρος και αίγλη. Ο Ξάνθος μεταβαίνει στη Μόσχα και στην Αγία Πετρούπολη για να ζητήσει από τον Καποδίστρια να αναλάβει την ηγεσία, που ο ΙΚ την αρνείται.
1818-1821 Η δράση με την έναρξη του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα
Η πλέον αποτελεσματική δράση της άρχισε από το 1818, οπότε ο Σκουφάς μετέφερε την έδρα της στην Κωνσταντινούπολη και προσέλαβε ως βοηθούς του τον Άνθιμο Γαζή, τον Αναγνωστόπουλο και τον Παπαφλέσσα. Ο Ξάνθος αντίστοιχα πήγε σε ΙΚ και Υψηλάντη για να βρεθεί αρχηγός.
Η αρχηγία της Επανάστασης 10-12 Απριλίου 1820
Ο Ξάνθος μετέβη να συναντήσει τον ΙΚ για να του προτείνει την αρχηγία. Μετά την άρνησή του, συναντά τον Υψηλάντη, ο οποίος και δέχεται. Του αποκαλύπτει τα μυστικά της οργάνωσης και ο Υψηλάντης αναλαμβάνει. Μέσα σε ένα χρόνο θα συστήσει στρατό και θα ξεκινήσει την οργάνωση.
Η έναρξη του Αγώνα. Στις 22 Φεβρουαρίου σε Μολδοβλαχία -Ρουμανία και όχι 25η Μάρτη.
Ο Υψηλάντης στις 24 Φεβρουαρίου εκδίδει προκήρυξη, στις 26 Φεβρουαρίου 1821 στο ναό των Τριών Ιεραρχών τελείται δοξολογία, κατά την οποία ο Μητροπολίτης Βενιαμίν ευλογεί πρόχειρη σημαία με έμβλημα το Σταυρό και, κατά το βυζαντινό τυπικό, παραδίδει το ξίφος στον Αλέξανδρο Υψηλάντη. Κατόπιν διενεργείται έρανος για τη συλλογή ενός εκατομμυρίου γροσίων και παράλληλα εθελοντές από ολόκληρη τηνΕυρώπη καταφθάνουν στη Μολδαβία για να καταταχθούν στο στρατιωτικό σώμα που δημιούργησε, οργανώνοντας μάλιστα το πρώτο τμήμα του Πυροβολικού με δύο πυροβόλα υπό τις διαταγές του Γάλλου συνταγματάρχη Ολιβιέ Βουτιέ (Olivier Voutier). Συγκροτείται ο Ιερός Λόχος αποτελούμενος από 500 σπουδαστές. Στις 4 Μαρτίου οι Έλληνες ναυτικοί κυριεύουν και εξοπλίζουν 15 πλοία, ενώ στις 17 Μαρτίου ο Υψηλάντης υψώνει τη σημαία στο Βουκουρέστι, αντιμετωπίζοντας το στρατό τριών πασάδων στο Γαλάτσι, το Δραγατσάνι, τη Σλατίνα, το Σκουλένι και το Σέκο (Γεωργάκης Ολύμπιος και Ιωάννης Φαρμάκης).
Υπασπιστής του Ιερού Λόχου ήταν ο Τσακάλωφ, ο οποίος και πολέμησε και τη γλίτωσε. Στις 7 Ιουνίου 1821 ο Ιερός Λόχος που είχε μόλις ιδρυθεί το Μάρτιο στη Φωξάνη από Έλληνες σπουδαστές και άσχετους από πολεμική τέχνη, καταστρέφεται σε μάχη από τους Τούρκους.
Οι απώλειες ήταν σημαντικές, οι εκατόνταρχοι, ο σημαιοφόρος του Λόχου, 25 αξιωματικοί και 180 στρατιώτες έπεσαν νεκροί, ενώ 37 Ιερολοχίτες αιχμαλωτίστηκαν και στάλθηκαν στο Βουκουρέστι κι από εκεί στην Κωνσταντινούπολη, όπου αποκεφαλίστηκαν. Στη κρίσιμη στιγμή της μάχης έφτασε ο Γεωργάκης Ολύμπιος ο οποίος διέσωσε τους υπόλοιπους, 136 συνολικά, μεταξύ των οποίων και ο αρχηγός Νικόλαος Υψηλάντης και ο υπασπιστής του Ιερού Λόχου Αθανάσιος Τσακάλωφ, και τη σημαία του Λόχου από το σημείο που είχε πέσει ο σημαιοφόρος. Ο Νικόλαος Υψηλάντης σώθηκε τυχαία από έναν φιλέλληνα Γάλλο αξιωματικό, που τον ανέβασε στο άλογό του.
Ο αφορισμένος από τον Πατριάρχη Υψηλάντης παραδίδεται στους Αυστριακούς και παραμένει κρατούμενος έως τις 24 Νοεμβρίου 1827, και δύο μήνες αργότερα πεθαίνει.
Πώς έγινε ό,τι έγινε
Ο άγνωστος διαφωτιστής Χριστόπουλος στα Πολιτικά Παράλληλα που εκδόθηκαν το 1833 στο Παρίσι, περιγράφει την ιστορία σε υποσημειώσεις από τη σελίδα 158: "σκοπεύοντας να απατήσουν τους Έλληνας" δείχνει το που πάτησαν οι φιλικοί... στην απάτη ότι κάποιος (ο τσάρος της Ρωσίας) τους βοηθάει. "προς το τέλος του 1815 έβαλαν και άλλους στην αρχή" το Σέκερη δηλαδή, το 1817 ο Σκουφάς έβαλε τον Άνθιμο Γαζή. Μετά την αποστολή των "αποστόλων" στην Ελλάδα το 1818, η "συνομωσία" επεκτάθηκε σε "Βουλγαρία, Βλαχία και Πογδανία". Αναφέρεται ότι μετά το θάνατο του Σκουφά ο Ξάνθος έχασε όλη του την περιουσία, ότι ο Μαυρομιχάλης ζητούσε από τότε χρήματα (!!!) και ότι ο Σέκερης ανέλαβε να του τα δώσει. Το 1819 μπήκε και ο Μαυροκορδάτος, "η απάτη έτρεχεν" και τον Ιανουάριο του 1820 φανέρωσαν στον ΙΚ (Καποδίστρια) την Εταιρεία... "ο Υψηλάντης το εδέχθηκεν- έγινε Επίτροπος της Αρχής- εβγήκεν από τη Ρουσίαν- άναψε την αποστασίαν- και έγινεν ό,τι έγινε."
Εισαγωγικά
Η Εταιρεία των Φιλικών συστάθηκε στην Οδησσό το 1814 με τις γνωστές οδούς του Κολωνακίου Σκουφά, Τσακάλωφ και Ξάνθου, ο οποίος δεν ευτύχησε να δει το όνομά του σε τόσο μεγάλο δρόμο όσο οι δύο προηγούμενοι. Έμποροι, τρελοί σίγουρα, όπως είπε και ο Κολοκοτρώνης αν αποτύχαιναν θα τους έβριζαν όλοι μετά... Κάποιοι λένε ότι είναι μασόνοι, ίσως και για αυτό να μην μας μαθαίνει κανείς κάτι ξεκάθαρο για αυτή την ιστορία.
Πριν από την Εταιρεία των Φιλικών -1814
Προφανώς οι μετέπειτα Φιλικοί κάπου πάτησαν. Που όμως;
Σύμφωνα με τις αναφορές του Φιλικού και ιερολοχίτη Π. Καλεβρά, πρέπει να υπήρχαν και άλλες μυστικές οργανώσεις, όπως η «Εταιρεία του Λέοντος» και η «Εταιρεία του Φοίνικος»....
και επίσης
Πριν από την Φιλική Εταιρεία ιδρύθηκαν για σκοπούς εθνικούς και άλλες εταιρείες. Από αυτές, παλαιότερη θεωρείται η «Εταιρεία Τού Ρήγα» με έδρα το Βουκουρέστι και αργότερα την Βιέννη. Δεύτερη είναι η «Πατριωτική Εταιρεία», η οποία ιδρύθηκε στην Κέρκυρα. Ακολουθεί η «Εταιρεία Τού Ελληνογλώσσου Ξενοδοχείου», η οποία ιδρύθηκε το 1809 στο Παρίσι. Έπειτα έρχεται η «Εταιρεία Τού Φοίνικος», (από τον Μαυροκορδάτο) η οποία ιδρύθηκε στην Μόσχα το 1812. Το ίδιο έτος ιδρύθηκε στην Αθήνα η αρχαιόφιλη «Φιλόμουσος Εταιρεία». Όλες όμως αυτές, τις ξεπέρασε η «Φιλική Εταιρεία».
Συνεπώς η δράση ξεκίνησε μετά τον ευρωπαϊκό διαφωτισμό και οι Έλληνες εκτός σημερινής Ελλάδας οργανώνονταν. Και έτσι έχουμε 8 περίπου εταιρείες στην Ευρώπη πριν τους Φιλικούς, με τους 3 ιδρυτές να είναι μέλη σε κάποιες από αυτές. Στην Ελλάδα ήταν μόνο μία, φιλοαγγλική, το 1813.
Προφιλικές Εταιρείες 1790-1814
Εταιρεία του Ρήγα Βουκουρέστι- Βιέννη 1790-1792 περίπου
Πατριωτική Εταιρεία Κέρκυρα 1797 με σκοπό: "ο Λαός μπορεί να ονομασθεί ελεύθερος τότε μόνον, όταν διαπαιδαγωγηθεί, όταν ελευθερωθεί από τις αλυσίδες των προλήψεων και προχωρήσει στον δρόμο της Αρετής…"
Εταιρεία του Λέοντος ως σκοπό την διατήρηση και στην επέκταση των προνομίων των Φαναριωτών
Ελληνόγλωσσο Ξενοδοχείο, την πιο σημαντική πρωτοβουλία, Παρίσι 1809 με μέλος τον Τσακάλωφ (που μύησε τον Σκουφά στη Μόσχα) και ψυχή τον Γρηγόριο Ζαλύκη
Εταιρεία Φοίνικος- Μόσχα 1812 από τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο, με μέλη Σκουφά και Ξάνθο,
Φιλόμουσος Εταιρεία Αθηνών 1813 «νά ίδωσι τάς επιστήμας να επιστρέψωσι πάλιν εις το Λύκειον και την αρχαίαν Ακαδημίαν των». υπό την αγγλική προστασία και το ρωσικό αντίβαρο αυτής
Εταιρεία των Φίλων των Μουσών Βιέννη 1814 από τον Καποδίστρια με σκοπό τη συλλογή χρημάτων για ενίσχυση Ελλήνων που θα φοιτούσαν στην Ευρώπη.
Γράφει ο ίδιος ο ΙΚ για την Φιλόμουσο Εταιρεία Αθηνών
- «Οι Άγγλοι ίδρυσαν ήδη εν Αθήναις εταιρείαν με τον φαινομενικόν σκοπόν της συλλογής και της διατηρήσεως των αρχαιοτήτων. Ας ακολουθήσωμεν το παράδειγμα τούτο, εφαρμόζοντες αυτό ουχί προκειμένου περί του παρελθόντος, αλλά περί του παρόντος και του μέλλοντος και παρέχοντες βοήθειαν τινά εις τους πτωχούς Έλληνας νέους τους διψώντας παιδείαν».
Κοινώς οι προσπάθειες πολλές και η τριάδα Σκουφά- Τσακάλωφ- Ξάνθου ήταν αυτή που τελικά πέτυχε την οργάνωση της επανάστασης. Τι βοήθησε να πετύχει;
1814-1818. Η ιδέα και η αρχική οργάνωση
Τι έκαναν οι ιδρυτές πριν γνωριστούν; Στο Παρίσι ο Τσακάλωφ βρίσκονταν για σπουδές και είχε συμμετάσχει στην ίδρυση του Ελληνόγλωσσου Ξενοδοχείου το 1809 έναν οργανισμό εκπαιδευτικό- πατριωτικό. Ο οργανισμός παρήκμασε, αλλά του έμεινε η γνώση.
Η ήττα του Ναπολέοντα οδήγησε στο μαρασμό του Ελληνόγλωσσου Ξενοδοχείου. Η επόμενη προσπάθεια της μάλλον αγγλόφιλης «Φιλομούσου Εταιρείας» των Αθηνών θα είναι εξαιρετικά περιορισμένη σε κύκλους κάποιων λίγων διανοουμένων και ποτέ δεν θα καταφέρει να αποκτήσει λαϊκό έρεισμα στην -κυρίως αλβανόφωνη- κωμόπολη που ήταν τότε η οθωμανική Αθήνα. Αργότερα το 1815 στη Βιέννη αναφέρεται ότι ο Τσακάλωφ γνωρίζεται και με τον Καποδίστρια, όπου βρίσκονταν και ο Υψηλάντης στην αντιπροσωπεία για το συνέδριο της Βιέννης. Ισχύει άραγε;
Στην Μόσχα ο καταγώμενος εκ Τυρνάβου Τσακάλωφ (Τεκελής το πραγματικό επίθετο) γνωρίστηκε με τον Σκουφά. Ο αρτινός Σκουφάς είχε μυηθεί στο κόνσεπτ του Καρμποναρισμού και ήταν μέλος της Εταιρείας του Φοίνικος στη Μόσχα, στην οποία ήταν και ο Τσακάλωφ. Ο Ξάνθος, ήρθε και αυτός στην Οδησσό αρχικά το 1810, έμπορος από την Πάτμο, μυημένος το 1812 στη Μασονική Στοά της Λευκάδας την οποία είχε ιδρύσει ο Διονύσιος Ρώμας μετά τις στοές σε Κέρκυρα και Ζάκυνθο μετά από περιπλανήσεις και γυρνώντας το 1813 πίσω στην Οδησσό οι 3 τους συμφώνησαν στην ίδρυση της Φιλικής Εταιρείας, το διάστημα Σεπτέμβρης- Οκτώβρης1814 και συστάθηκε επίσημα την 25η Οκτωβρίου 1814, οι πρώτοι δε που μυήθηκαν στους ανώτερους βαθμούς ήταν τέκτονες.Ο Εμμανουήλ Ξάνθος περιγράφει ακριβώς τα γεγονότα που τον οδήγησαν στην ίδρυσή της, λέγοντας ότι κατά τη μύησή του σε τέκτονα συνέλαβε την ιδέα της ιδρύσεως μιας επαναστατικής εταιρείας κατά τον τύπο των τεκτονικών στοών: «…Μεταβάς ακολούθως εις την Αγίαν Μαύραν, διά παρακινήσεως φίλου του τινός Παναγιωτάκη Καραγιάννη, εισήχθη εις την εταιρείαν των ελευθέρων Κτίστων (μασόνων) ων δε ιδεών ελευθέρων και πνέων πάντοτε μίσος κατά της τουρκικής τυραννίας συνέλαβε αμέσως την ιδέαν ότι εδύνατο να ενεργηθή μια μυστική εταιρεία κατά τους κανόνας ταύτης των ελευθέρων κτίστων, βάσιν έχουσα την ένωσιν όλων των εν Ελλάδι και εις άλλα μέρη ευρισκομένων διαφόρων καπιτάνων αρματολών και άλλων επισήμων πάσης τάξεως ομογενών, δια να ενεργήσωσιν, ευκαιρίας δοθείσης την απελευθέρωσιν της Πατρίδος…».
Σκοπός και έδρα
Σκοπός της Φιλικής Εταιρείας είναι η γενική επανάσταση των Ελλήνων για την «ανέγερσιν και απελευθέρωσιν του Ελληνικού Έθνους και της Πατρίδoς μας», όπως μας πληροφορεί ο ίδιος ο Ξάνθος. Και σημειώνει στα «Aπομνημονεύματά» του: ..δια να ενεργήσωσι μόνοι των ό,τι ματαίως από πολλού χρόνου ήλπιζον από την φιλανθρωπίαν των χριστιανών βασιλέων». Κοινώς αν δεν το κάνεις εσύ, ποιος περιμένεις;Στην οικία του Γρηγορίου Ιωάννου Μαρασλή, όπου συνεδρίαζαν τα μέλη της Φιλικής Εταιρείας, σήμερα υπάρχει το Μουσείο Φιλικής Εταιρείας δημάρχου της πόλης της Οδησσού για δεκαέξι χρόνια, από το 1878 ως το 1895. Εκτός από τη Ρωσία είναι πασιφανές ότι τα Επτάνησα έπαιξαν τεράστιο ρόλο για τη δημιουργία της Φιλικής Εταιρείας.
Το 1818 μετέφεραν τη δράση τους στην Κωνσταντινούπολη, και τον Ιούλιο ο Σκουφάς πέθανε. Με αφορμή αυτό και με δεδομένη την εξάπλωσή της, οι δύο ιδρυτές επιχείρησαν να βρουν μια μεγάλη προσωπικότητα να αναλάβει, θέλοντας να της προσδώσουν μεγαλύτερο κύρος και αίγλη. Ο Ξάνθος μεταβαίνει στη Μόσχα και στην Αγία Πετρούπολη για να ζητήσει από τον Καποδίστρια να αναλάβει την ηγεσία, που ο ΙΚ την αρνείται.
Η πλέον αποτελεσματική δράση της άρχισε από το 1818, οπότε ο Σκουφάς μετέφερε την έδρα της στην Κωνσταντινούπολη και προσέλαβε ως βοηθούς του τον Άνθιμο Γαζή, τον Αναγνωστόπουλο και τον Παπαφλέσσα. Ο Ξάνθος αντίστοιχα πήγε σε ΙΚ και Υψηλάντη για να βρεθεί αρχηγός.
Η αρχηγία της Επανάστασης 10-12 Απριλίου 1820
Ο Ξάνθος μετέβη να συναντήσει τον ΙΚ για να του προτείνει την αρχηγία. Μετά την άρνησή του, συναντά τον Υψηλάντη, ο οποίος και δέχεται. Του αποκαλύπτει τα μυστικά της οργάνωσης και ο Υψηλάντης αναλαμβάνει. Μέσα σε ένα χρόνο θα συστήσει στρατό και θα ξεκινήσει την οργάνωση.
Η έναρξη του Αγώνα. Στις 22 Φεβρουαρίου σε Μολδοβλαχία -Ρουμανία και όχι 25η Μάρτη.
Ο Υψηλάντης στις 24 Φεβρουαρίου εκδίδει προκήρυξη, στις 26 Φεβρουαρίου 1821 στο ναό των Τριών Ιεραρχών τελείται δοξολογία, κατά την οποία ο Μητροπολίτης Βενιαμίν ευλογεί πρόχειρη σημαία με έμβλημα το Σταυρό και, κατά το βυζαντινό τυπικό, παραδίδει το ξίφος στον Αλέξανδρο Υψηλάντη. Κατόπιν διενεργείται έρανος για τη συλλογή ενός εκατομμυρίου γροσίων και παράλληλα εθελοντές από ολόκληρη τηνΕυρώπη καταφθάνουν στη Μολδαβία για να καταταχθούν στο στρατιωτικό σώμα που δημιούργησε, οργανώνοντας μάλιστα το πρώτο τμήμα του Πυροβολικού με δύο πυροβόλα υπό τις διαταγές του Γάλλου συνταγματάρχη Ολιβιέ Βουτιέ (Olivier Voutier). Συγκροτείται ο Ιερός Λόχος αποτελούμενος από 500 σπουδαστές. Στις 4 Μαρτίου οι Έλληνες ναυτικοί κυριεύουν και εξοπλίζουν 15 πλοία, ενώ στις 17 Μαρτίου ο Υψηλάντης υψώνει τη σημαία στο Βουκουρέστι, αντιμετωπίζοντας το στρατό τριών πασάδων στο Γαλάτσι, το Δραγατσάνι, τη Σλατίνα, το Σκουλένι και το Σέκο (Γεωργάκης Ολύμπιος και Ιωάννης Φαρμάκης).
Υπασπιστής του Ιερού Λόχου ήταν ο Τσακάλωφ, ο οποίος και πολέμησε και τη γλίτωσε. Στις 7 Ιουνίου 1821 ο Ιερός Λόχος που είχε μόλις ιδρυθεί το Μάρτιο στη Φωξάνη από Έλληνες σπουδαστές και άσχετους από πολεμική τέχνη, καταστρέφεται σε μάχη από τους Τούρκους.
Οι απώλειες ήταν σημαντικές, οι εκατόνταρχοι, ο σημαιοφόρος του Λόχου, 25 αξιωματικοί και 180 στρατιώτες έπεσαν νεκροί, ενώ 37 Ιερολοχίτες αιχμαλωτίστηκαν και στάλθηκαν στο Βουκουρέστι κι από εκεί στην Κωνσταντινούπολη, όπου αποκεφαλίστηκαν. Στη κρίσιμη στιγμή της μάχης έφτασε ο Γεωργάκης Ολύμπιος ο οποίος διέσωσε τους υπόλοιπους, 136 συνολικά, μεταξύ των οποίων και ο αρχηγός Νικόλαος Υψηλάντης και ο υπασπιστής του Ιερού Λόχου Αθανάσιος Τσακάλωφ, και τη σημαία του Λόχου από το σημείο που είχε πέσει ο σημαιοφόρος. Ο Νικόλαος Υψηλάντης σώθηκε τυχαία από έναν φιλέλληνα Γάλλο αξιωματικό, που τον ανέβασε στο άλογό του.
Ο αφορισμένος από τον Πατριάρχη Υψηλάντης παραδίδεται στους Αυστριακούς και παραμένει κρατούμενος έως τις 24 Νοεμβρίου 1827, και δύο μήνες αργότερα πεθαίνει.
Μετά την ανεξαρτησία - Υστεροφημία των πρωταγωνιστών
Τσακάλωφ. Κατέληξε στη Μόσχα.
Μετά το τέλος της Επαναστάσεως και την τελική απελευθέρωση της Ελλάδας από τον τουρκικό ζυγό, την περίοδο του πρώτου κυβερνήτη της χώρας, του Ιωάννη Καποδίστρια, ο Τσακάλωφ υπηρέτησε στο στρατιωτικό λογιστικό του Γενικού Φροντιστηρίου και εμφανίστηκε ως πληρεξούσιος Ηπείρου στην Εθνοσυνέλευση του Άργους. Μετά τη δολοφονία του Ιωάννη Καποδίστρια, ο Τσακάλωφ απογοητευμένος αναχώρησε για τη Μόσχα (καλοκαίρι του 1832), όπου παντρεύτηκε και παρέμεινε εκεί ως το θάνατό του, «βιώσας εν ειρήνη και ησυχία» το 1851. Η μόνη επαφή που διατήρησε με την ελληνική πραγματικότητα ήταν η αραιή επικοινωνία του με τον Εμμανουήλ Ξάνθο.
Υψηλάντης. Απεβίωσε εξαντλημένος από την 6 ετή κράτησή του το 1831.
Το σώμα του αρχικά θάφτηκε στο νεκροταφείο Αγ. Ο Μαρξ και αργότερα τα λείψανά του μεταφέρθηκαν στο κάστρο Υψηλάντη-Σινά στην Rappoltenkirchen - Αυστρίας από μέλη της οικογένειάς του στις 18 Φλεβάρη του 1903. H τελευταία μεταφορά του συνέβη τον Αύγουστο του 1964, όταν ήταν τελικά μεταφέρθηκε στην εκκλησία των Αγ. Ταξιαρχών στο Πεδίον του Άρεως στην Αθήνα, 136 χρόνια μετά το θάνατό του. H Ypsilanti Township στο Michigan των ΗΠΑ πήρε το όνομά της προς τιμήν του. Αργότερα η πόλη της Ypsilanti, η οποίο βρίσκεται εντός του δήμου, πήρε το όνομά της από τον αδελφό του, Δημήτριο.
Σκουφάς. Πριν από όλους το 1818 στην Πόλη.
Πέθανε στις 31 Ιουλίου 1818 στο Μέγα Ρεύμα της Κωνσταντινούπολης και ετάφη στον τοπικό ναό των Ταξιαρχών.
Ξάνθος. Πάμφτωχος πεθαίνει το 1852 στην Αθήνα
Καποδίστριας -1831. Δολοφονείται στο Ναύπλιο ως πρώτος Κυβερνήτης
Σε αναφορά της αστυνομίας του Γκρατς προς τον διοικητή της επαρχίας Στυρίας με ημερομηνία 19 Δεκεμβρίου 1815, διαβάζουμε: «Ο γνωστός Κόμις Καπιδίστριας ίδρυσεν εν συνεννοήσει μετά του Έλληνος Μητροπολίτου Ιγνατίου και άλλων λογίων Ελλήνων μίαν Εταιρείαν των Ελλήνων Φιλομούσων, η οποία επιδιώκει την μεταλαμπάδευσιν ευρωπαϊκού πολιτισμού και εις την Ελλάδα, προς ον σκοπόν και ίδρυσαν εν Αθήναις ένα Γυμνάσιον. Η εν λόγω εταιρεία δρα κατά τοπλείστον μυστικώς, ζητούσα μέλη και χρηματικήν υποστήριξιν. [...] επιδιώκεται δια της Εταιρείας όχι μόνον η μόρφωσις των Ελλήνων, αλλά και άλλοι πολιτικοί σκοποί, όπερ συνάγεται και εκ του ότι διοικούν την εν λόγω Φιλόμουσον Εταιρείαν οι δύο εν αρχή μνημονευθέντες άνδρες,οι οποίοι ευρίσκονται εις ρωσικάς υπηρεσίας», Πολυχρόνης Ενεπεκίδης, Ρήγας-Υψηλάντης-Καποδίστριας. Έρευναι εις τα αρχεία της Αυστρίας, Γερμανίας, Ιταλίας, Γαλλίας και Ελλάδας, εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα, 1965, σελ. 19-20
Η Φιλόμουσος Εταιρεία της Βιέννης συνέχισε τη δραστηριότητά της μέχρι τις παραμονές της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. Το δε έργο της χαρακτηρίστηκε σπουδαίο.
Η Φιλόμουσος Εταιρεία των Αθηνών έδρασε με μια ελάχιστη διακοπή το 1821, και στη συνέχεια καθ΄ όλη τη διάρκεια της Επανάστασης μέχρι της εισβολής του Κιουταχή το 1825.
Διχόνοια
Το 1834 ο ιστορικός Ιωάννης Φιλήμων εξέδωσε το «Δοκίμιον Ιστορικόν της Φιλικής Εταιρείας», στο οποίο ανέφερε ως πρώτη τριάδα τους Σκουφά-Τσακάλωφ-Αναγνωστόπουλο. Ο Εμμανουήλ Ξάνθος, ο οποίος ζούσε στο εξωτερικό εξέδωσε την«απολογία Ξάνθου» για να ανταπαντήσει στον ισχυρισμό του Φιλήμονα και κατ' ουσίαν του Αναγνωστόπουλου.
Για ποιους λόγους δεν γνωρίζουμε όλα αυτά;
1. Λόγω της σύνδεσής τους με στοές και τέκτονες και της αντίδρασης της Εκκλησίας
2. Λόγω του ότι όλοι οι ρωσόφιλοι ήρωες γνώρισαν ατυχές τέλος
3. επειδή την ιστορία τη γράφουν οι νικητές, στην (εθνική) περίπτωσή μας οι Άγγλοι.
Σχόλια